باغ نگارستان تهران

باغ نگارستان تهران، یکی از مکان‌های دیدنی و جذاب پایتخت به شمار می‌رود. این باغ متعلق به دوران قاجار بوده و بخش مهمی از تاریخ ایران در آن دوران را روایت می‌کند. باغ نگارستان تهران در فهرست میراث ملی قرار گرفته و در حال حاضر به موزه‌ای تماشایی تبدیل شده است. این مکان دیدنی در کنار آثار فاخر هنرمندان معاصر، با فضای دلنشین خود، تبدیل به یکی از اماکن جذاب گردشگری در شهر تهران شده و هر ساله گردشگران زیادی را به خود جلب می‌کند.

در این مقاله از یول بیر با ما همراه باشید تا در سفری کوتاه به نگارستان، نگاهی به تاریخچه و معماری این بنا کرده، امکانات رفاهی آن را شناخته و با بهترین زمان بازدید، هزینه و ساعات بازدید آن آشنا شویم.

معرفی باغ نگارستان؛ قدیمی اما استوار!

باغ نگارستان یکی از جاهای دیدنی باصفای تهران است که در دوران قاجار و به دستور فتحعلی شاه قاجار ساخته شده و در زمان خود، اهمیت خاصی داشت. وسعت اولیه باغ نگارستان چیزی در حدود 43200 متر بوده که اکنون تنها 11469 متر از آن باقی مانده است. فتحعلی شاه، علاقه به خصوصی به نمایش قدرت و شکوه خود داشت و در همین راستا، قصرها و باغ‌های پر ابهتی همچون باغ گلشن، قصر ماه، قصر فیروزه، قصر زر، قصر آبگینه، قصر زمرد، باغ و قصر نگارستان در تهران را ساخته است.

این باغ وسیع و مسحورکننده در طول تاریخ، عمارت‌ها و تالارهای باشکوهی را در خود جا داده که متاسفانه بسیاری از این عمارت‌ها به دلیل تخریب‌های صورت گرفته از بین رفته‌اند؛ با این حال بر اساس چیزی که در منابع آمده، می‌توان تالارها و شکوه این قصر را متصور شد. عمارت دلگشا، تالار سلام، تالار قلمدان و چندین حوض‌خانه از جمله بناهای این باغ جذاب به شمار می‌روند. در بخش شمالی باغ نگارستان، تالار سلام به همراه اتاق‌هایی قرار داشته که مراسم‌های رسمی در آن برگزار می‌شد. نقاشی‌ها و طرح‌هایی از شاه، شاهزادگان، بزرگان، امرا، سفرا و حکام نیز زینت بخش دیوارهای این تالار است.

در مرکز باغ، حیات خلوت و ساختمان‌های یک طبقه، در سمت جنوب باغ حیات تالار مصور و در شمال غربی حمامی با ستون‌های سنگی و حجاری شده با نام سرسره قرار داشته که مزین به سنگ‌های مرمر بودند. براساس گفته‌ها، وزیر کاردان آن زمان، میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی در همین حمام به قتل رسید. کشیک‌خانه و محل سکونت نگهبانان نیز در ورودی باغ قرار گرفته بودند.

آنچه که امروزه باغ نگارستان تلقی می‌شود، ساختمان‌های دانشسرای عالی است که کتابخانه، فضاهای آموزشی، اداریی و فضای سبز را شامل می‌شود. لازم به ذکر است که تنها بنای قجری باقی مانده باغ نگارستان، حوض‌خانه آن است که در بخش جنوبی باغ و تحت اختیار معاونت راهبردی سازمان برنامه و بودجه، در محدوده ساختمان‌های وزارت فرهنگ و ارشاد قرار دارد. همان طور که پیش‌تر گفته شد، هم اکنون این بنا کاربری موزه داشته و به موزه هنرهای ملی تبدیل شده است که در آن آثار ارزنده هنرمندان معاصر نگه‌داری می‌شود.

تاریخچه باغ نگارستان؛ بازمانده‌ای از قاجار

باغ نگارستان در سال‌های 1222 تا 1228 و به منظور ساخت یک مرکز ییلاقی- حکومتی در خارج از دارالخلافه تهران ایجاد شد. این کاخ به دلیل وسعت زیاد خود در آن زمان و همچنین به دلیل اتفاقات سیاسی مهم در قرن 13 قمری، همواره از اهمیت بالایی برخودار بوده است. این قصر باغ در طول تاریخ استفاده‌های مختلفی داشته و با گذر زمان، کاربری آن نیز تغییر کرده است. باغ نگارستان، تا زمان محمدشاه و ناصرالدین شاه، از بیوت سلطنتی بود. پس از آن توجهات نسبت به این کاخ رو به کاهش رفته و با توجه به توسعه بافت شهری در دوران ناصری، این باغ در محدوده حصار جدید شهر قرار گرفت. بعدها نیز با ایجاد ییلاقات جدید در منطقه شمیران و اطراف تهران، استفاده ییلاقی شاه از این باغ کمتر شد و از آن هنگام، باغ نگارستان بیشتر به ادارات دولتی اختصاص یافت.

باغ نگارستان تهران در سال 1304 قمری، به مدت یک سال به عنوان وزارت عدلیه ناصری استفاده ‌شد. بعد از سفرهای مظفرالدین شاه به اروپا و آشنایی با مدارس و موسسات دولت غربی، دستور ساخت مدرسه فلاحت به شخصی به نام «داشر» ابلاغ شد و کمی بعد‌تر این مدرسه در باغ نگارستان به بهره برداری رسید. در سال 1329 قمری نیز مدرسه صنایع مستظرفه به همت و سرپرستی نقاش نامدار دوره قاجار، محمد غفاری کمال‌الملک، در این مکان تاسیس شد.

در 1307 خورشیدی، وزیر فرهنگ وقت ایران، اعتمادالدوله قراگوزلو این مکان را به عنوان محلی دائمی دارالمعلمین عالی در نظر گرفت و سپس طرح یک مدرسه عالی با معماری ایرانی قاجاری توسط «نیکلای مارکوف»، معمار پناهنده روسی در بخش شمالی باغ نگارستان اجرا شد. در سال 1311 خورشیدی دارالمعلمین عالی، با تغییر نام به دانشسرای عالی به آموزش و تربیت معلم برای مدارس جدید ایران اختصاص داده شد.

افراد بسیار بزرگی در این دانشسرا به تدریس و تحصیل پرداختند که از میان آنان می‌توان افرادی همچون؛ ملک‌الشعرا بهار، علی اکبر دهخدا، بدیع‌الزمان فروزانفر و بزرگان موسیقی، علمی و ادبی بسیاری را نام برد. لازم به ذکر است که پروین اعتصامی نیز مدتی به عنوان کتابدار دانشسرای عالی، در این مکان مشغول بوده است.

معماری باغ نگارستان؛ زیبایی به سبک قجری!

بر دیوارها و تالارهای باغ نگارستان، نقاشی‌های بسیاری وجود داشته و دلیل نامگذاری باغ نیز همین نقاشی‌ها بوده است. فتحعلی شاه به نقاشی‌های باشکوه و شاهانه علاقه بسیاری داشت، به همین علت به نقاشان دستور داد تا نقاشی‌هایی از او در حالی که لباس‌های زربافت و جواهرات گران‌قیمت دارد بکشند.

از تصاویر ارزنده و پراهمیت موجود در این باغ، صف سلام فتحعلی شاه است. این تصویر نشان‌دهنده و نمایانگر این است که باغ نگارستان از باغ‌های شاهی دوران قاجار به شمار می‌رود. این شاهکار بی‌نظیر با ابهت و حس شگفت‌انگیزی که به شما القا می‌کند، شما را جادو خواهد کرد. برای داشتن درکی بهتر از کلمه «ابهت» به کار رفته در جمله قبل، همین بس که بگوییم این تصویر دارای ابعاد 5/2 در 20 متر بوده و در آن 90 نفر دیده می‌شوند! تمام این زیبایی‌ها باعث شده تا باغ نگارستان تهران در لیست یکی از بهترین جاهای دیدنی تهران قرار داشته باشد.

جزئیات خیره کننده این طرح شامل جامه شاهانه فتحعلی شاه که با دقت هر چه تمام نقش گرفته و بر تخت طاووس معروف نشسته، به همراه صفی طویل از فرزندانش که به ترتیب سن و مقام حضور دارند، این کار را به قطعه‌ای مهم نه تنها از لحاظ هنری بلکه از دید بررسی رفتارهای مردم‌شناسی در محضر شاه قاجار تبدیل کرده است.

ناگفته نماند که در طرح اصلی و اولیه این تصویر، حدود 150 نفر دیده می‌شده‌اند که حین جداسازی و جابه‌جای در همان دوران، آسیب‌هایی به این اثر وارد شده که هم‌اکنون تنها 90 نفر در آن دیده می‌شوند. گفته می‌شود که محمدحسن‌خان، شاگرد آقا صادق از نقاشان دوره زندیه، خالق این شاهکار هنری بوده است. از دیگر معماران، نقاشان و سازندگانی که در ساخت این مکان نقش داشته‌اند، می‌توان عبدالله خان معمارباشی، نقاش باشی و آقاجان اصفهانی را نام برد.

امکانات رفاهی و تفریحی باغ نگارستان؛ بازدیدی خاطره انگیز

باغ نگارستان و به خصوص موزه هنرهای ملی در کنار فضای سبز دلنشین این باغ، مملو از صحنه‌هایی است که حال آدم را خوب کرده و به گونه‌ای روحیه می‌دهد که سرشار از هیجان و امید به زندگی شوید. برخی از بخش‌های جذاب باغ نگارستان تهران در ادامه آورده شده که با خواندن و بیشتر آشنا شدن با این جاذبه جذاب قطعا بازدید از این باغ را نیز در برنامه سفر به تهران خود قرار خواهید داد.

موزه مکتب کمال‌الملک

محمد غفاری معروف به کمال‌الملک، معروف‌ترین نقاش دوره قاجار است که در این بخش از باغ نگارستان، نقاشی‌هایی از این استاد بزرگ و شاگردانش به نمایش گذاشته شده‌اند. برخی از هنرمندانی که در این بخش حضور دارند، می‌توان به ابوالحسن صدیقی، آرشاک، اسکندر مستغنی، اسماعیل آشتیانی و رضا شهابی اشاره کرد.

سردیس فردوسی

410 نفر از دانشجویان مقیم فرانسه در سال 1313 برای شرکت در کنگره بین‌المللی فردوسی تصمیم گرفتند که سردیسی از این شاعر بزرگ ادبیات فارسی بسازند. برای این کار هر کدام از این افراد بین 20 تا 100 فرانک اهدا کردند و جمعا حدود 15000 فرانک جمع شد. با اینکه این مبلغ کافی نبود، لورنزی، مجسمه‌ساز معروف فرانسوی، ساخت این سردیس را بر عهده گرفت. بعد از اتمام ساخت این سردیس و ارسال آن به کنگره، در محوطه دانشکده ادبیات دانشسرای عالی نصب شد.

تالار نقاشی‌های علی اسفرجانی

علی اسفرجانی از هنرمندان بزرگ سنتی و هنرهای ملی است که در زمینه‌های مینیاتور، تذهیب و معرق روی سوخت متبهر بود. در این تالار، مجموعه‌ای از آثار مینیاتور و معرق چرم استاد اسفرجانی، گنجینه‌ای از 18 تابلو مینیاتور معرق قرار دارد که بر طبق وصیت ایشان در سال 1386 به مجموعه نگارستان اهدا شده و در معرض دید عموم قرار گرفته است.

تالار منیر فرمانفرمائیان

منیر شاهرودی فرمانفرمائیان از هنرمندان بسیار برجسته ایران و از نقاشان و جمع‌آوری‌کنندگان هنرهای مردمی بود. سبک خاص فرمانفرمائیان شامل آینه‌کاری، خاتم‌کاری، هندسه اسلامی و طراحی معمارانه است. در سال 2015 آثار این استاد بزرگ به عنوان اولین هنرمند ایرانی، در یک نمایشگاه انفرادی در گوگنهایم به نمایش درآمد. همچنین تاکنون آثار این هنرمند به طور گسترده در ایران، آمریکا، اروپا و خاورمیانه به نمایش گذاشته شده که از آن‌ها می‌توان به موزه هنرهای مدرن، متروپلیتن و نیویورک اشاره کرد.

رستوران و کافه روحی باغ نگارستان

تجربه استراحت و صرف یک نوشیدنی یا یک وعده غذایی در تفرجگاه شاه قاجار می‌تواند حس لذت‌بخشی برایتان به ارمغان داشته باشد. لذت صرف غذا در فضایی مربوط به بیش از 200 سال قبل و مکانی که روزی انسان‌هایی حضور داشتند که هم‌اکنون تنها نامی از آن‌ها در یادها مانده، در کنار درختان باغ که پایکوبی و عزا، ستم به مردم، خوشی‌ها و ناخوشی‌ها را شاهد بوده‌اند، مزه متفاوتی خواهد داشت. شاید دویست سال بعد در چنین روزی، جوانی در همین مکان، همین افکار را با خود مرور کرده و از خود درباره خنده‌های بر لب، کلمات جاری از لب‌ها، تفکرات و تصوراتمان سوال کند! به راستی که حضور در این فضا، حس عجیبی دارد!

بهترین زمان بازدید از باغ نگارستان چه زمانی است؟

تهران شهری چهار فصل است. در این شهر و در این باغ جذاب، هر فصل از سال جادوی خاص خود را دارد که باتوجه به سلیقه متفاوت افراد، بهترین فصل بازدید متغیر خواهد بود. با این حال شاید بتوان به طور کلی بیان کرد که باغ نگارستان در فصل بهار دست کمی از بهشت ندارد و به احتمال زیاد نمی‌خواهید تجربه مناظر خیره کننده در کنار آب و هوای متعادل و مطبوع را از دست بدهید. پیشنهاد می‌کنیم برای بازدید از باغ نگارستان تهران، فصل بهار را از دست ندهید.

ساعات بازدید از باغ نگارستان؛ محدوده زمانی برای بازدید از این مجموعه چقدر است؟

برای بازدید از موزه‌ها، می‌توانید از ساعت 10 الی 18، و برای حضور در محوطه باغ و لذت از محیط جذاب آن از ساعت 9 الی 20 اقدام کنید. کافه روحی، از شنبه تا چهارشنبه ساعت 12 تا 20 و در روزهای پنجشنبه و جمعه از ساعت 9 الی 20 آماده پذیرایی از بازدیدکنندگان و گردشگران است. توجه داشته باشید که موزه‌ها در روزهای دوشنبه تعطیل هستند؛ اما امکان بازدید از سایر فضاها و امکانات، میسر است.

هزینه بازدید از باغ نگارستان؛ چقدر هزینه باید پرداخت؟

هزینه بلیط‌های بازدید از این مجموعه به شرح زیر است:

 عکس‌های باغ نگارستان؛ ثبت شکوه شاهی با دوربین

اگر به دنبال یک لوکیشن جذاب برای ثبت تصاویری بهشت‌گونه هستید، باغ نگارستان تهران مخصوص شما خواهد بود! اگر به بازدید از این باغ تماشایی رفتید حتما دوربین عکاسی خود را به همراه داشته باشید تا بتوانید تصاویری زیبا و جذاب را به ثبت برسانید. در ادامه برخی از تصاویر زیبا و جذاب این باغ را قرار خواهیم داد تا در لذت تماشای این تصاویر با شما شریک شده و لحظاتی جذاب را برای شما به وجود بیاوریم.

باغ نگارستان کجاست؟

اگر تصمیم دارید که با مترو خود را به باغ نگارستان برسانید، نزدیک‌ترین ایستگاه به این مجموعه، ایستگاه بهارستان در خط دو مترو است که می‌توانید با استفاده از آن از این مکان دیدنی و تاریخی بازدید کنید.

آدرس باغ نگارستان: تهران، بهارستان، خیابان صفی علیشاه، خیابان رفیع (مشاهده باغ نگارستان روی نقشه)

دیدنی‌های اطراف باغ نگارستان؛ ادامه ماجراجویی در پایتخت!

در فاصله نسبتا کمی از باغ نگارستان، دیدنی‌های جذابی وجود دارند که بعد از بازدید از این مجموعه می‌توانید از آن‌ها نیز دیدن کنید. برخی از جاهای دیدنی اطراف باغ نگارستان تهران عبارت‌اند از:

عمارت مسعودیه

عمارت مسعودیه، مکانی جذاب و دیدنی مربوط به دوران قاجار است. این عمارت به دستور مسعود میرزا، ملقب به ضل‌السلطان که فرزند ارشد ناصرالدین شاه بود، ساخته شده و به همین دلیل نام آن مسعودیه است. این عمارت باشکوه معماری بسیار جذابی دارد که انتظار چشم‌های شما را می‌کشد.

آدرس عمارت مسعودیه: تهران، بهارستان، میدان بهارستان، خیابان اکباتان (مشاهده عمارت مسعودیه روی نقشه)

کاخ گلستان

کاخ گلستان شامل مجموعه‌ای از بناهای تاریخی در استان تهران بوده و در دوره‌های مختلفی ساخته شده است. این کاخ به لحاظ معماری و همچنین ارزش کارهای هنری و تاریخی خود، یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی کشور به شمار می‌رود. اگر پس از بازدید از باغ نگارستان زمان داشتید، بازدید از این مکان را فراموش نکنید.

آدرس کاخ گلستان: تهران، پامنار، خیابان 15 خرداد، میدان 15 خرداد (مشاهده کاخ گلستان روی نقشه)

موزه ملی ایران

موزه ملی ایران که موزه ایران باستان هم نامیده می‌شود، یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین موزه‌های کشور به حساب می‌آید که آثار تاریخی و بسیار ارزشمند دوران پیش و پس از اسلام را در خود جای داده و به نمایش گذاشته است. بازدید از این موزه، اوقات بسیار جذابی را برای شما فراهم خواهد کرد. بعد از بازدید از باغ نگارستان تهران بازدید از این موزه را در برنامه بازدیدهای خود قرار دهید.

آدرس موزه ملی ایران: تهران، خیابان امام خمینی، ابتدای خیابان سی تیر، خسابان پروفسور رولن، موزه ملی ایران (مشاهده موزه ملی ایران روی نقشه)

برای آشنایی با تمام جاهای دیدنی و جذاب تهران و آشنایی با ناشناخته‌های این شهر تماشایی دسته‌بندی شهر تهران یول بیر را از دست ندهید.

باغ نگارستان؛ یادگاری از دوران قاجار

در این مقاله از مجله گردشگری یول بیر، به معرفی باغ نگارستان و تاریخچه آن پرداخته و امکانات آن را مورد بررسی قرار دادیم. باغ نگارستان در طول تاریخ فراز و نشیب‌های زیادی را تجربه کرده، با تخریب‌های زیادی روبه‌رو شده و تلخی‌های بسیاری را از نزدیک شاهد بوده؛ اما همچنان مانند نگینی زیبا به درخشش خود ادامه می‌دهد و با زیبایی‌های منحصر به فرد خود از شما پذیرایی می‌کند. اگر به تهران سفر کردید حتما به بازدید از باغ نگارستان آن بروید. منتظر شنیدن خاطرات شما از بازدید این باغ و لذت گردش در آن هستیم.