خانه غفوری مشهد یکی از چندین خانه تاریخی و خارق‌العاده شهر مشهد است که اگرچه از لحاظ نما به سبب بافت قدیمی در میان معماری زرق‌وبرق‌دار امروزی نمی‌درخشد اما از درون مانند هر خانه‌ای دارای داستان‌ها و زیبایی‌های مختص خود است و به لحاظ معنوی بسیار پرارزش است. زیبایی‌های خانه غفوری مشهد هم از لحاظ معماری و هم از لحاظ سرگذشت تاریخی در طول بیش از یک و نیم‌قرن به حدی از کمال رسیده که باعث شده این مکان به‌عنوان یکی از نقاط گردشگری موردتوجه توریست‌ها و همچنین متخصصین حوزه تاریخ، هنر و معماری قرار بگیرد.
اگر بعد از زیارت حرم مطهر امام رضا (ع) قصد بازدید از جنبه تاریخی این شهر را داشته باشید، این خانه قطعا از بهترین مکان‌های پیشنهادی برای شما درنظر گرفته می‌شود؛ چرا که با قدم‌زدن در محیط این بنای باشکوه می‌توانید روح خود را به سفری به گذشته بفرستید و لحظه‌ای خارج از بعد زمان به زندگی پیشینیان بیندیشید. اگر شما نیز هوس گشت‌وگذار در زمان را کرده‌اید، خوب است با این مقاله از یول بیر در خصوص معرفی خانه غفوری مشهد و جزئیات مربوط به تاریخچه، معماری، آدرس و اطلاعات کاربردی مربوط به بازدید از آن همراه شوید.
معرفی خانه غفوری مشهد
شهر مشهد یکی از کلان‌شهرهای کشور عزیزمان ایران به شمار می‌آید که علاوه بر اهمیت آن به دلیل جمعیت زیاد ساکن در این شهر، به علت داشتن نگین طلایی حرم امام رضا (ع) از ارزش معنوی و امتیازات منحصربه‌فردی در سطح کشوری و به‌خصوص حوزه گردشگری برخوردار است. ولی اگر شما هم تنها جاذبه این شهر را مربوط به جنبه زیارتی آن می‌دانید، باید گفت که هنوز با خانه غفوری که یکی از چند صد خانه قدمت دار و فوق‌العاده شهر مشهد آشنا نشدید.
این خانه بنایی است که با داستان عمر ۱۵۰ساله و معماری همراه با کاشی‌کاری‌های به رنگ آسمانش در لحظه‌های اولیه بازدیدتان توجه شما را به خود جلب می‌کند. خانه غفوری مشهد که از لحاظ ساختاری و مهندسی ویژگی‌های خاص خود را دارد، به‌عنوان یکی از شگفتی‌های اثر دست معماران قهار ایرانی شناخته می‌شود که همین باعث شده هر مسافری که یک‌بار به آجرهای خسته این بنا سرزده و با آنها آشنا شده، خیال دیدن دوباره آنها را در سفر بعدی در خاطر بپروراند.
تاریخچه خانه غفوری مشهد
خانه غفوری مشهد یکی از بهترین خانه‌هایی است که شاید خبردار شدن از سرگذشت و خاطرات آن ما را به ورای آنچه در زمان و مکان درک کرده‌ایم ببرد؛ چرا که ساخت آن به بیش از 150 سال قبل و دوره قاجار باز می‌گردد. این خانه که باتجربه زندگی در دوره حکمرانی چندین فرمانروا و مالکیت چندین صاحبخانه در طول زندگی خود، جای پای انسان‌های زیادی را در نقش‌ونگار خود دارد، به زیبایی تجلی تاریخ در معماری و زندگی اجتماعی انسان‌هاست. متاسفانه درباره سال‌های اولیه ساخت و اولین صاحبخانه این بنا اطلاعاتی در دسترس نیست؛ به طوریکه پژوهشگران با پرس‌وجوهای محلی نیز نتوانسته‌اند به اطلاعات موثقی دست پیدا کنند.
به گفته محلی‌ها یهودی‌های ساکن محل این مکان را ساخته‌اند و بعدا طی سال‌ها بی‌خبری از سیر خرید و فروش خانه، خانه غفوری مشهد توسط آقای چوب‌دار خریداری شده است. پس از آن در سال 1330 شمسی، آقای رشتی‌باف، برادر آقای چوب‌دار، این خانه را از برادر خود خرید و یکی دیگر از چندین صاحبان این بنا شد. از آن زمان به بعد هر دو خانواده چوب‌دار و رشتی‌باف در دو طرف این خانه زندگی کردند تا زمانی که خانم عذرا غفوری که همسر برادر آقای رشتی‌باف بود به علت مرگ این دو برادر، مالک بعدی خانه گشت و نام خود را به‌عنوان آخرین صاحبخانه برای این بنا به یادگار گذاشت.
مسکونی بودن خانه غفوری تا دهه شصت شمسی ادامه داشت و بعد از آن به مدت حدودی 2 دهه متروکه ماند تا زمان که سازمان میراث‌فرهنگی برای خرید آن اقدام کرد. پس از پیگیری‌های مربوطه، خانه غفوری مشهد در تاریخ 11 مردادماه 1384 با شماره ثبت 19323 نمونه‌ای دیگر از آثار ملی ایران شناخته شد و به‌عنوان یکی از نقاط گردشگری سفر به مشهد مورد بازسازی و مرمت در قسمت‌های آسیب‌دیده قرار گرفت.
معماری خانه غفوری مشهد
خانه غفوری مشهد با بافت خاص و منحصربه‌فرد خشتی و آجری که سازندگان آن برایش انتخاب کرده‌اند به‌وضوح نمادی از معماری غنی ایرانی است و نشانه‌هایی از سبک و سیاق ساخت خانه در زمان قاجاریه را بر روی خود دارد. با اینکه این خانه مورد بازسازی و مرمت‌های متعدد قرار گرفته است اما هرگز تغییرات از حد خود تجاوز نکرده و هنوز می‌توان با راه‌رفتن در حیاط و محیط خانه حس و حال زندگی در قرن‌ها پیش را احساس کرد.
معماری نمای خانه غفوری مشهد
اگر برای بازدید از خانه غفوری مشهد بروید ممکن است زمانی که آن را از بیرون مشاهده می‌کنید چندان زیبایی چشمگیری نصیب چشمانتان نشود؛ اما با رد شدن از درب ورودی به جنس چوب متوجه خواهید شد که زود قضاوت کرده‌اید. دیوارهای خشتی خانه غفوری با نمای آجری و کاشی‌های رنگارنگ اولین نکته از هزاران نکته دلچسبی است که درباره نوع معماری این خانه به چشم شما می‌آید. همچنین پنجره‌های آبی‌رنگ آن زیبایی دلچسبی را به‌ظاهر این خانه بخشیده‌اند.
معماری طبقه همکف و حیاط خانه غفوری مشهد
از ویژگی‌های متفاوت و جذاب خانه غفوری حیاط مستطیل شکل آن است که تقریبا در وسط زمین بنا قرار گرفته و یک چاه و یک حوض آب آبی‌رنگ در خود دارد که البته به‌مرور گذر زمان آب چاه خشک شده و درون آن را پر کرده‌اند؛ اما حوض زیبای آن به قوت خود بایست.
بخش‌های قابل سکونت خانه غفوری در اطراف حیاط مستقر شده و هر قسمت، معماری خاص و تغییرات مختص خود را تجربه کرده‌اند. از عناصر تشکیل‌دهنده معماری قدیمی که در خانه غفوری نیز یافت می‌شوند می‌توان به اندرونی، بیرونی، کلفت‌نشین، نوکرنشین، درشکه خانه و هشتی اشاره کرد. شما می‌توانید از درب ورودی که در قسمت جنوب غربی خانه قرار دارد، وارد شده و با عبور از راهرویی طویل که داخل یک هشتی قرار دارد، خود را به ضلع غربی که ابتدای فضای حیاط این مجموعه است، برسانید.
البته ناگفته نماند که به محض ورود به هشتی با راهرویی مواجه می‌شوید که شما را به طبقه اول وصل می‌کند. در میان اجزای طبقه همکف خانه غفوری، قسمت‌های متعددی از خانه حذف و یا تغییر کاربری داده‌اند؛ برای مثال، حوض‌خانه‌ای که قبلا در قسمت نمای شمالی حیاط قرار داشت، امروزه با تخریب حوض‌ها و مسطح کردن زمین از بین رفته است. حتی حوضی که در وسط حیاط خودنمایی می‌کند نیز باقی مانده تغییرات ایجاد شده بر روی حوض بزرگ قدیمی است. قسمت جنوبی خانه نیز از این تغییرات در امان نبوده و در آخرین سال‌های سکونت در آن دست خوش دگرگونی گشته و تبدیل به مغازه شده‌اند.
معماری طبقه اول خانه غفوری مشهد
به علت مساحت زیاد خانه غفوری مشهد که تقریبا 1300 متر مربع اندازه گیری شده، نیاز بود که در آن زمان دسترسی‌های گوناگونی از جای جای طبقه همکف به طبقه اول ایجاد شود؛ از این رو می‌توان علاوه بر راهروی موجود در هشتی خانه، از راهرو‌های موجود در محل حوض‌خانه قدیمی و پلکان‌های حاضر در اتاق دودر که در پشت مغازه‌ها قرار دارد، برای رسیدن به طبقه اول بهره برد. سازه طبقه اول نیز از چند بخش در اضلاع متفاوت خانه تشکیل شده‌اند.
در این خانه یک اتاق پنج‌در در بالای حوض‌خانه در قسمت شمالی خانه غفوری همراه با دو اتاق در طرفین به چشم می‌خورد که به زمستان‌نشین مجموعه منتسب است. در مقابل در ضلع جنوبی و بالای مغازه‌ها اتاقی سه‌در به همراه چند اتاق تودرتو جا خوش کرده‌اند. خانه غفوری به صورت اجمالی همانند دیگر ساحتمان‌های اطراف خود در دو طبقه ساخته و پرداخته شده و ارتفاع آن از لحاظ نظری نسبت به حرم امام رضا (ع) محترم شمرده شده است.
آدرس و نقشه خانه غفوری مشهد
به‌عنوان یک مسافر اگر به‌قصد زیارت حرم مطهر امام رضا (ع) به مشهد رفته‌اید و یا حتی یکی از مردمان شهر مشهد هستید که در محدوده جغرافیایی حرم اقامت دارید، به خانه غفوری مشهد نسبت به دیگر جاهای دیدنی مشهد آسان‌ترین دسترسی را خواهید داشت. به عبارتی دیگر، خانه غفوری مشهد با قرارگیری در حوالی زیارتگاه امام رضا (ع)، یافتن لوکیشن دقیق را برای بازدیدکنندگان راحت‌تر کرده است. هرچند نباید نگران باشید؛ چرا که در صورت نزدیک نبودن به حرم نیز پیداکردن آدرس این مجموعه دیدنی و جذاب آن‌قدرها هم مشکل نیست و گردشگران عزیز با استفاده از وسایل نقلیه عمومی نظیر اتوبوس توانایی رفتن به این مکان را دارند.
آدرس خانه غفوری مشهد: استان خراسان رضوی، مشهد، خیابان نواب صفوی، کوچه مسجد محمدیه، پلاک 85 (مشاهده خانه غفوری روی نقشه)
عکس‌های خانه غفوری مشهد
هیچ‌چیز، چه گفته‌ها و چه شنیده‌ها نمی‌توانند به‌اندازه مشاهده یک عنصر از نزدیکی، زیبایی‌اش را برای ما توصیف کنند؛ به همین دلیل خوب است که با هم به نظاره چند قطعه عکس مجذوب‌کننده از خانه غفوری مشهد بنشینیم. چه زیباست اگر با تماشای جلوه‌های خلاقانه ثبت شده از این خانه و خیال‌پردازی درباره زندگی مردمان دوره قاجار، حس و حال شیرین تداعی گذشته را به روح خود هدیه دهیم.
جاهای دیدنی اطراف خانه غفوری مشهد
به‌عنوان یک توریست بعد از دیدار از خانه غفوری مشهد نباید نگران هدررفتن روز خود باشید؛ چرا که شهر مشهد پتانسیل زیادی در ارائه مقاصد تاریخی و گردشگری به بازدیدکنندگان دارد. اگر از این نوع نقاط گردشگری نظیر خانه غفوری لذت برده باشید؛ خانه امیری، خانه توکلی و مدرسه علمیه عباس‌قلی خان شاملو از بهترین پیشنهادها برای شما است؛ چون هم از لحاظ درون‌مایه جز گروه اماکن تاریخی و شبیه به خانه غفوری هستند و هم فاصله جغرافیایی چندانی با این مکان ندارند. شما همچنین می‌توانید با سرزدن به صفحه دسته‌بندی شهر مشهد یول بیر با اماکن مطلوب گردشگری و اطلاعات کاربردی بیشتر در خصوص سفر به این شهر آشنا شوید.
خانه امیری؛ خانه تاریخی نزدیک به خانه غفوری مشهد
در میان چندین خانه تاریخی و خوش منظر مشهد که با معماری ایرانی ساخته شده و در حال حاضر تحت مالکیت سازمان میراث‌فرهنگی به‌منظور بازدید در اختیار عموم قرار گرفته است، می‌توان خانه امیری را نام برد. این خانه با آنکه حوادث بسیاری را از سر گذرانده، همچنان با معماری قدیمی خود که مربوط به بیش از یک قرن اخیر است، روی ستون‌های خود ایستاده و اعلام حضور می‌کند. درست است که تاریخ رسمی ساختن این مجموعه به اواخر دوران قاجار باز می‌گردد؛ اما محققان با انجام پژوهش‌های بسیار متفق‌القول‌اند که خانه امیری دارای پیشینه‌ای مربوط به دوران اوایل حکومت قاجاریه است.
این بنای حیرت‌آور توسط آقای عباس امیری که از بهترین معماران دوره خود بود با کاشی‌کاری‌ها و آجرکاری‌های شکیل و برجسته ساخته شد و روزهای طلایی پرفراز و نشیبی را در طول تاریخ پشت سر گذاشت. امروزه خانه امیری به دلیل قرارگیری در میان ساختمان‌های بلند آن‌چنان که باید چشم مسافران را به خود خیره نمی‌کند؛ اما با کمی گشت‌وگذار در اطراف خانه غفوری به این خانه نیز خواهید رسید.
آدرس خانه امیری مشهد: مشهد، خیابان نواب صفوی، نزدیک به حرم (مشاهده خانه امیری روی نقشه)
خانه توکلی؛ خانه‌ای با شایعات عجیب
خانه توکلی مشهد از دیگر خانه‌های زبانزد تاریخی شهر مشهد به شمار می‌رود که به خانه غفوری مشهد نزدیک بوده و در میان محلی‌ها علاوه بر دلایل مربوط به هنر و معماری به علت وجود پدیده‌های فراطبیعی نیز مشهور است. نکته جالب در مورد خانه توکلی نیز همین‌هاست که محلی‌های این مکان به رفت‌وآمد جن‌ها در این خانه اعتقاد دارند که البته حقیقت این موضوع آن‌چنان‌که ارزیابی شده، در حد شایعه باقی‌مانده است. اگر علاقه‌مند به کسب اطلاعات بیشتر درباره این خانه تاریخی و اما عجیب هستید می‌توانید به مقاله خانه توکلی مشهد مراجعه کنید.
آدرس خانه توکلی مشهد: مشهد، خیابان نواب صفوی، نزدیک حرم (مشاهده خانه توکلی روی نقشه)
مدرسه علمیه عباس‌قلی خان شاملو؛ مدرسه‌ای به جامانده از صفویان!
حتما تابه‌حال داستان‌های جذابی درباره شروع تاسیس اولین مدارس ایران در زمان‌های پیشین به گوشتان خورده است؛ اما اگر مشتاقید بدانید این مدارس که عموما به‌صورت حوزه‌های علمیه بودند با چه ساختار و نقش و نگاری مورد استفاده قرار می‌گرفتند، خوب است که به مدرسه عباسقلی‌خان شاملو سری بزنید. این مدرسه که در سال 1077 قمری در زمان صفویه توسط عباسقلی‌خان شاملو بنا شد، در دوطبقه و مجموعا 100 حجره تعریف شده است. کتابخانه این مجموعه نیز سال 1337 شمسی با اولین کتاب‌های وقفی فردی به نام سیدعلی بهشتی کار خود را آغاز کرد. مدرسه عباس‌قلی خان شاملو امروزه به‌عنوان یکی از حوزه‌های علمیه مشهد مورداستفاده قرار می‌گیرد و هم‌زمان تحت مالکیت سازمان میراث‌فرهنگی قرار دارد. بازدید از نما و ساختمان این مدرسه آن‌قدر لذت‌بخش است که احتمالا شما نیز آرزو کنید کاش مدرسه دوران تحصیلتان کمی شبیه به مدرسه عباس‌قلی خان شاملو بود.
آدرس مدرسه علمیه عباس‌قلی خان شاملو: مشهد، ابتدای خیابان نواب صفوی (مشاهده مدرسه علمیه عباسقلی‌خان شاملو روی نقشه)
خانه غفوری؛ خانه کهن‌سال خراسانی
خانه غفوری مشهد مانند یک قطره از دریای خانه‌های کهن‌سال خراسانی است که در شهر تاریخی و معنوی مشهد قرار دارد. معماری باشکوه این مجموعه با دربرگیری عناصر اصلی و جزئی یک‌خانه قدیمی نظیر حوض‌خانه، هشتی، کلفت‌نشین و درشکه خانه یکی از شاهکارهای دوران قاجاریه به حساب می‌آید. نزدیکی این خانه به حرم مطهر امام رضا (ع) و دیگر مکان‌های دیدنی مانند خانه امیری، خانه توکلی و مدرسه عباس‌قلی خان شاملو باعث شده تا این مکان به یکی از نقاط گردشگری قابل‌توجه مردم مشهد و مسافران تبدیل گردد. مجله گردشگری یول بیر امید دارد تا با خواندن این مقاله تخصصی در خصوص خانه غفوری مشهد و جزییات مربوط به بازدید و اماکن دیدنی اطراف آن گامی در جهت بهبود کیفیت سفر شما در مشهد برداشته باشد. حتما نظرات و خاطرات زیبای خود از این خانه ستودنی را با ما به اشتراک بگذارید.
