کلیسای مریم مقدس تهران؛ بنای گرانقدر ارمنی‌ها

جمعیت کثیری از ادیان محتلف، به خصوص مسیحیت، در کشور زندگی می‌کنند که نمی‌توان آن‌ها نادیده گرفت. بدین منظور کلیساهای بسیاری در ایران ساخته شد؛ از جمله کلیسای مریم مقدس تهران که اولین کلیسای جامع ارامنه به شمار می‌رود.

آشنایی با آداب و رسوم ادیان دیگر نیز برای هر کسی جذاب خواهد بود و بدین ترتیب درهای این کلیسا به روی بازدیدکنندگان علاقه‌مند باز است. در این مقاله از یول بیر با ما همراه باشید تا با کلیسای مریم مقدس تهران بیشتر آشنا شویم.

معرفی کلیسای مریم مقدس تهران

امروزه محل تلاقی خیابان سی‌تیر با خیابان جمهوری و خیابان میرزا کوچک‌خان به چهارراه ادیان شهرت دارد و دلیل آن زندگی پیروان ادیان مختلف مانند اسلام، مسیحیت، زرتشتی و یهودی در این محله در کنار یکدیگر است. این چهارراه نمونه بارزی از احترام به عقاید و باور انسان‌ها به‌شمار می‌رود. کلیسای مریم مقدس تهران نیز در این چهارراه قرار دارد و متعلق به مسیحیان ارتدوکس است.

کلیسای مریم مقدس تهران اولین کلیسای جامع ارامنه تهران به شمار می‌رود و قبل از ساخته شدن کلیسای سرکیس مقدس، اصلی‌ترین و مهم‌ترین کلیسای ارامنه در شهر تهران بود. معماری جالب و زیبای این کلیسا هر رهگذری را مجذوب خودش می‌کند و کلیساهای دوران قرون وسطا را یادآور می‌شود. این کلیسا مدت زیادی محل خلیفه‌گری ارامنه تهران به شمار می‌آمد اما با ساخته شدن کلیسای سرکیس مقدس، خلیفه‌گری نیز به محوطه کلیسای سرکیس مقدس منتقل گشت و پس از آن ساختمان مربوط به خلیفه‌گری در کلیسای ارامنه مریم مقدس تهران به انجمن‌های خیریه آموزشی و تحقیقاتی تبدیل شد.

علاوه بر سازه زیبای کلیسا و موزه ملی ارمنی‌‌ها، وجود مقبره اشخاص ارمنی مهم همچون سردار مشروطیت، هوهانس خان ماسحیان و یپرم داوید داویدیان، اهمیت کلیسای مریم مقدس تهران را افزایش داد و امروزه آن جا را به یکی از جاهای دیدنی تهران تبدیل کرده است.

تاریخچه کلیسای مریم مقدس تهران

در سال‌های 1300 تا 1310 که با حکومت پهلوی همزمان شده بود، با به پایان رسیدن جنگ جهانی اول، به علت شرایط جدید اقتصادی و اجتماعی حاکم بر ایران، مهاجرت روستاییان به شهرها و مخصوصا به تهران روند صعودی پیش گرفت. همچنین ارمنی‌های بسیاری که از کشورهای جنوب شرق قاره اروپا به تهران فرار کرده بودند، محله‌های جدید ارمنی‌نشین مانند محله حسن آباد را در شهر تهران تشکیل دادند.

در آن زمان در این محله کلیسایی وجود نداشت و ارمنیان ناگذیر بودند برای انجام فرضیه‌های دینی خود، به کلیسای گئورگ مقدس در بازارچه‌ قوام‌الدوله که در میدان وحدت اسلامی کنونی قرار دارد، مراجعه کنند. بدین ترتیب ارمنیان با اجازه از خلیفه‌گری اصفهان، که مسئولیت امور مذهبی و امورات شخصی ارمنیان را بر عهده داشت، در سالن مدرسه‌ هایکازیان که در خیابان میرزا کوچک خان امروزی واقع شده است، کلیسای موقت کوچکی بنا کردند.

به تدریج با جابه‌جایی ارمنبان ساکن دیگر نقاط کشور که با افزایش جمعیت این محله همراه بود و باعث می‌شد خلیفه‌گری اصفهان قادر به رسیدگی بر امور ارمنیان نباشد، نیاز به تاسیس یک کلیسا و خلیفه‌گری برای ارمنیان تهران در این محل احساس شد و بدین صورت اولین جرقه برای ساخت کلیسای مریم مقدس تهران زده شد.

در جلسه‌ای ک در سال 1316 با تعدادی از معماران ارمنی برگذار شد، قرار بر این بود که آقای نیکلای لائوری، طرح کلیسای بزرگی را تهیه کند و تعدادی از خیرین ارمنی هزینه ساخت کلیسای مریم مقدس تهران را تقبل کنند ولی بعدها همه به جز آقای رومان عیسی انصراف دادند و این بار تصمیم بر این شد با بودجه یکصد هزار تومان، کلیسایی با ابعاد کوچک‌تر بنا شود.

سرانجام در سال 1317 با حضور جمعیت زیادی از ارامنه تهران، پس از برگذاری مراسم دعا و نیایش، کشیش هوانس هاجیان و رومان عیسییان کلنگ آغاز به ساخت کلیسای مریم مقدس تهران را بر زمین زدند. یکسال بعد پس از مرگ نیکلای لائوری، ادامه کار را به دست نیکلای مارکف، معمار روسی با اصلیت گرجی که تحصیلات خود را در دانشگاه‌های تفلیس و سن پترزبورگ گذرانده بود، سپردند.

با توجه به سنت هزار ساله کلیسا‌سازی ارامنه باید 16 عدد لوح با نام قدیسان به دست 16 فرد معتقد و در مکان‌های معین پی ساختمان کلیسا قرار داده شود ولی تعداد درخواست‌کننندگان برای این مرد بیشتر بود به همین علت تصمیم بر این شد تا به تعداد کل مراجعه‌کنندگان لوح تهیه شود و طبق سنت کلیسا 16 عدد از آن‌ها در مکان‌های خاص خود و بقیه در پی‌های سردر غربی و بازوهای شمالی و جنوبی کلیسای مریم مقدس تهران قرار گرفتند و بدنی ترتیب ساخت بنای کلیسا به‌صورت رسمی آغاز شد و سرانجام در سال 1324 این کلیسا کار خود را شروع کرد.

معماری کلیسای مریم مقدس تهران

پلان کلیسای مریم مقدس تهران با مساحت 550 متر، هم از داخل و هم از خارج به شکل صلیب نمایش داده می‌شود و نمای خارجی آن با سنگ‌های بازالت سفید رنگ پوشانده شده است. کلیسا برای واردشدن سه در ورودی دارد که در مقابل هر سه ورودی پلکان‌هایی منظم به چشم می‌خورند.

در اصلی کلیسا با سردری بزرگ و دو ستون بلند کنارش در بخش انتهایی غربی، در کنار محراب واقع شده است. بالای سر در سنگ نوشته‌ای وجود دارد که خبر از بنای کلیسا و نام سازنده آن می‌دهد. در بالای در اصلی بالکنی که در زیر گنبد ناقوس خانه و ناقوس‌های دیگر قرار دارد و جهت استقرار گروه کر کلیسای ارامنه مریم مقدس تهران برای مراسم‌های مختلف بنا شده است.

در بالای سر در، ماکت کلیسایی قرار دارد و بر زیبایی سر در می‌افزاید که به هیچ وجه شبیه کلیسای مریم مقدس تهران نیست ولی با توجه به شواهد و محوطه اولیه‌ای که برای ساخت کلیسا در نظر گرفته شده بود می‌توان دریافت، این ماکت بیانگر طرح اولیه کلیساست که اجرا نشد.

محراب کلیسای مریم مقدس تهران سه پنجره دارد و در دو سمت محرابی که در قسمت شرق واقع شده است، دو اتاق کوچک برای استراحت کشیشان بصورت قرینه قرار دارد که درهای این اتاق‌ها به سوی نمازخانه اصلی گشوده می‌شوند.

در بالای مرکز نمازخانه گنبدی 12 ضلعی با 12 نورگیر دیده می‌شود که هیچ ارتباطی به معماری ارمنی ندارد و از معماری بیزانسی پیروی می‌کند و بیشتر در روسیه و گرجستان به چشم می‌خورد که علت همچین عدم تناسبی آشنا نبودن مارکف با سبک معماری ارمنی بود ولی یک بنای گنبدی شکل دیگر در بخش غربی بنا واقع شده است که این بنای گنبدی، ناقوسخانه کلیسای ارامنه مریم مقدس تهران به حساب می‌آید.

نورگیرهای بسیار بزرگی در سه سمت ساختمان و یک فرورفتگی سراسری در روی دیوارهای شمالی، جنوبی و شرقی کلیسای مریم مقدس تهران تعبیه شده است که از بالای دیوار تا سطح صفه ادامه دارد و شکلی سه‌گوش پیدا می‌کند. در بخش بالایی این سه‌گوش‌ها حجاری به شکل نیم‌دایره مشاهده می‌شود که از سبک معماری قرون وسطی ارمنستان پیروی می‌کند که باعث ایجاد سایه روشن جذابی شده و بر زیبایی بنا افزوده است.

امکانات رفاهی و تفریحی کلیسای مریم مقدس تهران

از امکانات تفریحی این کلیسا می‌توان به موزه‌ای در جوار این کلیسا اشاره کرد که بدین ترتیب هنگام بازدید از این مکان می‌شود با یک تیر دو نشان را هدف گرفت. در یکی از ساختمان‌های مجاور کلیسای مریم مقدس تهران موزه‌ای با نام موزه ملی ارمنی‌ها یا آرداک مانوکیان، درسال 2008 میلادی توسط جاثلیق اعظم آرام یکم برپا شده است.

این موزه به نام اسقف اعظم آرداک مانوکیان خلیفه فقید ارامنه تهران ایجاد شد. این موزه در گوشه‌ای از حیاط کلیسای ارامنه مریم مقدس تهران و در زیرزمین ساختمانی در مجاورت آن قرار دارد. شما می‌توانید پیش از بازدید از کلیسا، این موزه را ببینید تا با مراسم و آئین‌های مسیحی بیشتر آشنا شده و سپس وارد کلیسا شوید تا لذت کلیسا گردی را برای شما دو چندان کند.

آدرس و نقشه کلیسای مریم مقدس تهران

از آنجا که کلیسا در منطقه‌ای پر رفت‌وآمد از لحاظ ترافیکی است، پیشنهاد می‌شود برای بازدید از کلیسای مریم مقدس تهران از خودروی شخصی استفاده نکنید. می‌توانید با استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی مانند اتوبوس و بی‌آرتی خود را به این کلیسا برسانید.

آدرس کلیسای مریم مقدس تهران: تهران، خیابان جمهوری اسلامی، خیابان میرزا کوچک خان جنگلی (نمایش کلیسای مریم مقدس تهران بر روی نقشه)

مسیرهای دسترسی به کلیسای مریم مقدس تهران

به سه طریق می‌توانید به بازدید از این کلیسا با وسایل حمل ونقل عمومی بپردازید. نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به کلیسای ارامنه مریم مقدس تهران، ایستگاه فردوسی با یک کیلومتر فاصله است و می‌توانید از آن استفاده کنید ولی اگر می‌خواهید از خیابان سی‌تیر خود را به کلیسا برسانید، ایستگاه مترو امام خمینی نزدیکترین ایستگاه خواهد بود که با طی مسافت کوتاهی می‌توانید خود را به کلیسا برسانید و در مسیر نیز از سایر دیدنی‌های خیابان سی تیر بازدیدی داشته باشید.

همچنین می‌توانید با استفاده از بی‌ار‌تی خط شماره چهار خود را به میدان جمهوری برسانید و از میدان جمهوری، به اتوبوس میدان بهارستان سوار و پیش از تقاطع فردوسی پیاده شوید که با کمی پیاده‌روی به کلیسای مریم مقدس تهران خواهید رسید.

ساعات بازدید کلیسای مریم مقدس تهران

امکان بازدید از کلیسای مریم مقدس تهران تنها در روزهایی وجود دارد که مراسم مذهبی در آن اجرا نمی‌شود علاوه بر آن زمان بازدید بین دوشنبه تا پنجشنبه از ساعت 9 صبح تا 13، به‌صورت گروهی با مجوز و هماهنگی قبلی صورت می‌گیرد.

هزینه بازدید از کلیسای مریم مقدس تهران

اگر قصد سفر به تهران را دارید می‌توانید با تورهای ویژه تهران‌گردی از این مکان بازدید کنید. بازدید از کلیسای مریم مقدس تهران برای عموم آزاد و رایگان است و نیاز به تهیه ‌بلیط برای وارد شدن به آن‌جا را ندارید ولی هماهنگی قبلی برای ورود الزامیست.

بهترین زمان بازدید از کلیسای ارامنه مریم مقدس تهران

بر اساس آیین‌های مسیحیت، مراسم مذهبی در روزهای شنبه و یکشنبه هر هفته برگزار می‌گردد؛ گرچه که بسیاری از غیر مسیحیان از دیدن آداب و رسومی که در مراسم‌های آن‌ها انجام می‌شود، لذت می‌برند و یکی ازدلایل بازدید از چنین مکان‌هایی دیدن این مراسم است.

در روزهایی که مراسمی در این مکان برپاست امکان بازدید غیرمسیحیان وجود ندارد و همچنین در سایر روز‌ها باید با تورهای ویژه تهران‌گردی به بازدید بپردازید و با مسئولان کلیسای مریم مقدس تهران هماهنگی‌های لازم را داشته باشید تا اجازه بازدید به شما داده شود.

عکس‌های کلیسای مریم مقدس تهران

حال با ما همراه باشید تا به تماشای چند عکس جذاب از شکوه و زیبایی این کلیسا بنشینیم.

جاهای دیدنی اطراف کلیسای مریم مقدس تهران

تهران، پایتخت کشور عزیزمان ایران، همواره مورد توجه بوده است و این توجه باعث افزایش جاهای دیدنی این کلانشهر و مکان‌های دیدنی فراوان درون شهری می‌شود تا مردم به آسانی به آنها دسترسی داشته باشند که به منظور آشنایی با جاهای دیدنی پایتخت می‌توانید به دسته بندی شهر تهران یول بیر مراجعه کنید. اما پیش‌تر توجه شما را به جاهای دیدنی اطراف کلیسای مریم مقدس تهران جلب می‌کنیم.

موزه آبگینه و سفالینه؛ ظرافتی بی‌نظیر در موزه‌‌گردی

یکی از موزه‌های مهم و زیبای تهران، موزه آبگینه و سفالینه است که اولین و تنها موزه تخصصی شیشه و سفال کشور و یکی از پربازدیدترین موزه‌های پایتخت به حساب می‌آید. این موزه در خانه قوام السلطنه دایر شده است که این خانه خود یکی از تماشایی‌ترین خانه‌های تهران است و جزو آثار ملی به شمار می‌رود.

آدرس موزه آبگینه و سفالینه: تهران، خیابان جمهوری، خیابان سی‌تیر، پلاک 55 (نمایش موزه آبگینه و سفالینه بر روی نقشه)

موزه جواهرات ملی ایران؛ موزه‌ای از جنس جواهر

موزه جواهرات پر است از جواهراتی که کسی تاکنون نتوانسته ارزش واقعی آن‌ها را تخمین بزند. جواهراتی که علاوه بر ارزش مادی تاریخ کهن، فرهنگ و خلاقیت هنرمندان خوش‌ذوق این سرزمین را در عین ظرافت نشان می‌دهند. موزه ملی جواهرات گنجینه‌ای نفیس از جواهرات سلطنتی را تحت عنوان خزانه ملی، حفظ و نگه‌داری می‌کند که امروزه به نمایش عموم در آمده است.

آدرس موزه جواهرات ملی ایران: تهران، میدان امام خمینی، خیابان فردوسی، نرسیده به چهارراه استانبول، نبش کوچه بانک مرکزی (نمایش موزه جواهرات ملی ایران بر روی نقشه)

آتشکده آدریان؛ تنها آتشکده در ایران

آتشکده آدریان تهران یکی از اماکن مذهبی پایتخت و متعلق به هم وطنان زرتشتی ماست که امکان بازدید از آن برای عموم مردم فراهم است. این آتشکده زیبا دارای یک موزه مردم‌شناسی نیز هست که فرهنگ و سنت مردم زرتشتی را به تصویر می کشد. پیروان این دین در این مکان گرد هم می آیند و آیین هایی همچون واج‌یشت، آیین درگذشتگان، نیایش اردیبهشت‌روز و مراسم نوروز را در آن به پا می دارند.

آدرس آتشکده آدریان: تهران، خیابان جمهوری، خیابان میرزا کوچک خان، پلاک4 (نمایش آتشکده آدریان بر روی نقشه)

کلیسای مریم مقدس تهران؛ نمایی از کلیسای قرون وسطا

در این مقاله از مجله گردشگری بول بیر به معرفی تاریخچه و نحوه بازدید از کلیسای مریم مقدس تهران پرداختیم. این کلیسا در سال 1324 همزمان با حکومت پهلوی شروع به کار کرد و معماری بی نظیر با جزئیات فراوانی دارد که چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کند. اگر قصد بازدید از این کلیسا را دارید یا زیبایی‌های این کلیسا را از نزدیک نظاره‌گر بوده‌اید، نظرات و خاطرات ارزشمند خود را با ما به اشتراک بگذارید.