نیاوران نام منطقه‌ای خوش آب‌وهوا در شمال شرق تهران، در نزدیکی رشته‌کوه البرز است. این منطقه از گذشته مورد توجه بسیاری از مردم و به‌خصوص شاهان قاجار بوده است. فتحعلی شاه قاجار اولین حکمرانی بود که در این منطقه باغ ییلاقی با چند عمارت کوچک درآن ایجاد کرد و به دنبال او ناصرالدین شاه قاجار کاخ صاحبقرانیه تهران را در آن ساخت. در این مقاله از مجله گردشگری یول بیر قصد داریم تا باهم به صاحبقرانیه نیاوران سری زده و این کاخ زیبا را به شما عزیزان معرفی کنیم.
معرفی کاخ صاحبقرانیه
کاخ صاحبقرانیه یکی از مجلل‌ترین بناهای به‌جامانده از دوران قاجار و قدیمی‌ترین کاخ در مجموعه تاریخی نیاوران است. مجموعه تاریخی نیاوران در باغی به وسعت 11000 مترمربع در شمال تهران در میدان باهنر (نیاوران) قرار دارد و بناهای موجود در آن متعلق به دوران قاجار و پهلوی هستند.
در ابتدا به دستور فتحعلی شاه قاجار باغی زیبا و سرسبز در روستایی به نام گرده‌وی یا گرده‌به در منطقه ییلاقی و خوش آب‌وهوای نیاوران برای اتراق تابستانی شاه ساخته شد؛ این باغ ییلاقی که در محل یک نیزار ساخته شده بود، ابتدا به نی‌آوران و بعدها به نیاوران شهرت یافت. پس از او محمدشاه قاجار بنایی ساده برای خود در این باغ برپا کرده و به دنبال آن‌ها ناصرالدین شاه قاجار در سال 1229 دستورساخت کاخ صاحبقرانیه را در این باغ صادر کرد.
این کاخ که پس از گذشت حدود یک قرن از ساخت آن همچنان پابرجاست و چندین بار مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته، بعنوان یکی از نمونه‌های زیبا و باشکوه معماری ایرانی به‌شمار می‌رود. صاحبقرانیه نیاوران بعنوان یکی از جاهای دیدنی تهران همه روزه میزبان گردشگران و علاقه‌مندان بسیاری از داخل و خارج کشور است.
شاید با دیدن عکس‌های کاخ صاحبقرانیه تهران محیط کاخ آشنا به‌نظرتان برسد، چرا که این کاخ محل فیلمبرداری برخی از فیلم‌ها و سریال‌ها مانند قهوه تلخ، کمال الملک، سلطان صاحبقران، میرزا کوچک‌خان، دلشدگان، شازده احتجاب و غیره بوده است.
دلیل نامگذاری کاخ صاحبقرانیه تهران
با توجه به اسناد و متون تاریخی، صاحبقران لقبی بوده که بر قدرت و عطمت یک حاکم دلالت می‌کرد، به همین دلیل پادشاهان برای تاکید بر قدرت و شجاعت خود از این لقب برای نامیدن خود استفاده می‌کردند. از میان شاهان ایل قاجار ناصرالدین شاه مهم‌ترین کسی بود که به این لقب شهرت یافت، اما پیش از او نیز پادشاهان دیگری نیز این لقب را داشتند.
شاهد این ادعا نوشته کوچکی است که در پشت الماس کوه نور چنین حکاکی شده است: «سلطان صاحبقران فتحعلی شاه قاجار»! از طرفی نیز مطابق برخی از روایات تاریخی در دوران قاجار هر 30 سال را معادل یک قرن می‌دانستند و به همین دلیل نیز ناصرالدین شاه قاجار در سی و یکمین سال سلطنتش لقب سلطان صاحبقران را برای خود برگزیده و کاخی که در باغ نیاوران برای خود بنا کرده بود را نیز کاخ صاحبقرانیه نامید.
معماری کاخ صاحبقرانیه نیاوران
کاخ صاحبقرانیه عمارتی دو طبقه شامل بخش‌های مختلفی مانند شاه نشین، کرسی خانه، 40 تا 50 باب خانه که هر کدام دارای 4 اتاق و یک ایوان، حمام و سرویس بهداشتی و غیره است. از جمله تزیینات داخلی بنا نیز می‌توان به گچ‌بری‌ها و آینه‌کاری‌های هنرمندانه و تماشایی، ارسی‌هایی با شیشه‌های رنگارنگ و نقوش اسلیمی زیبایی که هنگام قرار گرفتن در معرض آفتاب، رقص نور با ساز چوب و شیشه را به طرز خیره‌کننده‌ای به نمایش می‌گذارند و دیگر المان‌های معماری اصیل ایرانی اشاره کرد.
متاسفانه کسی معمار این بنا را نمی‌شناسد و در متون تاریخی آن دوران تنها نام چند تن از معمارباشی‌های سلطنتی که هنگام ساخت عمارت نیاوران بر سر کار بود‌ه‌اند را می‌توان یافت؛ اما بسیاری از کارشناسان حدس می‌زنند محمدتقی خان معمارباشی، معمار مدرسه دارالفنون، معمار عمارت کاخ صاحبقرانیه تهران نیز باشد.
آدرس و نقشه کاخ صاحبقرانیه تهران؛ کاخ صاحبقرانیه کجاست؟
اگر قصد دارید با خودروی شخصی به کاخ صاحبقرانیه تهران بروید باید ابتدا خود را به اتوبان صدر رسانده و سپس از خروجی کامرانیه مسیر خود را به سمت میدان نیاوران در سمت شرق ادامه دهید، کاخ نیاوران در شمال میدان نیاوران در امتداد خیابان باهنر قرار دارد.
همچنین می‌توانید در مسیر جنوب به شمال بزرگراه امام علی به سمت غرب، خروجی اتوبان ارتش بپیچید تا به خیابان موحد دانش برسید. در انتهای این خیابان، به خیابان پاسداران وارد شوید و مسیر را در جهت شمال پیش بروید تا به میدان نیاوران برسید.
برای رفتن به صاحبقرانیه نیاوران با استفاده از وسایل نقلیه عمومی نیز می‌توانید از خط یک مترو تهران استفاده کنید. همچنین می‌توانید با اتوبوس‌های تندرو (BRT) مسیر راه‌آهن-تجریش و سایر اتوبوس‌هایی که به میدان تجریش می‌روند یا حتی با تاکسی خود را به میدان تجریش رسانده و با حدود 5 دقیقه پیاده‌روی به میدان قدس بروید. بعد از رسیدن به میدان قدس با تاکسی‌های نیاوران و یا با سوارشدن اتوبوس‌های مسیر تجریش-دارآباد، میدان رسالت-میدان قدس و یا بلوار صبا-ازگل و پیاده شدن در میدان نیاوران، خود را به مجموعه نیاوران و کاخ صاحبقرانیه تهران برسانید.
آدرس کاخ صاحبقرانیه تهران: تهران، میدان باهنر (نیاوران)، مجموعه کاخ نیاوران، کاخ صاحبقرانیه (مشاهده کاخ صاحبقرانیه روی نقشه)
ساعات بازدید کاخ صاحبقرانیه
ساعت بازدید ازمجموعه تاریخی نیاوران و کاخ صاحبقرانیه در نیمه اول سال از ساعت 9 الی 19 و در نیمه دوم سال از ساعت 8 الی 17 است. این مجموعه در ایام خاصی مانند تعطیلات نوروز، رحلت پیامبر اکرم (ص)، شهادت امام علی (ع)، تاسوعا، عاشورا و شهادت امام جعفر صادق (ع) تعطیل بوده و بازدید از آن امکان‌پذیر نخواهد بود.
هزینه بازدید کاخ صاحبقرانیه
بهای بلیط ورودی به باغ و محوطه مجموعه برای بازدیدکنندگان ایرانی 5 هزارتومان و برای گردشگران خارجی 100 هزارتومان است. متاسفانه بازدید از کاخ صاحبقرانیه تهران و حوضخانه در حال حاضر به دلیل انجام مطالعات آسیب‌شناسی و عملیات مقاوم‌سازی بنا فعلا ممکن نیست. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به سایت مجموعه تاریخی نیاوران مراجعه کرده و یا با شماره 22287012021 تماس بگیرید.
عکس های کاخ صاحبقرانیه نیاوران
در ادامه دسته بندی شهر تهران یول بیر تصاویری تماشایی و جذاب از این کاخ زیبا را به نظاره خواهیم نشست تا هر چه بیشتر با زیبایی‌های آن آشنا شویم.
جاهای دیدنی اطراف کاخ صاحبقرانیه
بعد از گشت‌وگذار در دل این کاخ تماشایی می‌توانید از جاهای دیدنی اطراف آن نیز دیدن کرده و لذت گردش دلچسبتان را تکمیل کنید. در ادامه به معرفی برخی از جاهای دیدنی اطراف کاخ صاحبقرانیه خواهیم پرداخت.
کاخ اختصاصی نیاوران
کاخ نیاوران از دیدنی‌های معروف شهر تهران در باغ نیاوران، منطقه شمیرانات و از آخرین اقامتگاه‌های پادشاهی در ایران است. کاخ نیاوران ییلاق خانواده محمدرضاشاه پهلوی بود که پس از انقلاب، کاربری آن تغییر کرد و به موزه‌ای تاریخی برای بازدید عموم مردم تبدیل شد.
آدرس کاخ نیاوران تهران: تهران، میدان شهید باهنر (نیاوران)، مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران (مشاهده کاخ اختصاصی نیاوران روی نقشه)
کوشک احمدشاهی
کوشک احمد شاهی یکی از قدیمی‌ترین کاخ‌های تهران و آخرین بنای مربوط به دوران قاجار در مجموعه نیاوران است. این کاخ تاریخ احداث و بانی مشخصی ندارد و کارشناسان طبق نوع معماری و شیوه ساخت آن و همچنین وجود نام احمدشاه قاجار در این بنا معتقدند که این ساختمان باید متعلق به اواخر دوره قاجار و مربوط به دوره حکومت کوتاه‌مدت احمدشاه باشد باشد. همچنین این کاخ روزگاری محل زندگی ولیعهد (رضا پهلوی) بوده است.
آدرس کوشک احمدشاهی: تهران، میدان شهید باهنر (نیاوران)، مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران (مشاهده کوشک احمد شاهی روی نقشه)
کاخ صاحبقرانیه تهران؛ آرامشی در دل هیاهو!
در روزگاری که در کلان‌شهرهای شلوغ و پرهیاهویی همچون تهران هر روز به تعداد برج‌ها و ساختمان‌های سربه‌فلک کشیده افزوده شده و چهره شهر در ابر سیاهی از دود و غبار پنهان می‌شود، در این مقاله از یول بیر در کنار هم سری به کاخ صاحبقرانیه تهران که در میان باغ‌های خوش آب‌وهوای نیاوران جا خوش کرده زدیم.
غرق در آرامش دل‌انگیز فضا، در تاریخ پرماجرای این کاخ، از روزهایی که ناصرالدین شاه قاجار در آن به عیش و عشرت می‌پرداخت تا امضای فرمان مشروطه توسط مظفرالدین شاه و روزهایی که این کاخ محل کار و استراحت محمدرضاشاه پهلوی بود، سفر کردیم و از تماشای هنر زیبای معماری ایرانی و شکوه خیره‌کننده بنا لذت برده و معمار گمنام آن را تحسین کردیم. شما هم اگر تجربه‌ای از سفر به تهران و بازدید از مجموعه تاریخی نیاوران دارید لطفا با ما به اشتراک بگذارید.
