زاینده رود؛ نشانی از زندگی در نصف جهان

زاینده رود یکی از بااهمیت‌ترین رودخانه‌های ایران و از جاذبه‌های گردشگری استان اصفهان به شمار می‌رود. پل‌های متعددی از دیرباز روی این رود ساخته شدند که زیبایی منحصربه‌فردی به آن بخشیده‌اند. اگر دوست دارید در سفرتان به اصفهان از یک جاذبه زنده و طبیعی بازدید کنید و از تماشای رودی که جریان دارد و بوی زندگی می‌دهد لذت ببرید، زاینده رود اصفهان انتخاب اول شماست. در ادامه این مقاله از یول بیر می‌خواهیم به اهمیت و ویژگی‌های جالب این رود بپردازیم تا قبل از دیدن این جاذبه ارزشمند، اطلاعات مفید و لازم را درباره زاینده رود اصفهان به دست آورید.

معرفی زاینده رود اصفهان

زاینده‌رود پرآب‌ترین و بزرگ‌ترین رودخانه فلات مرکزی ایران است که در اصفهان قرار دارد. وسعت این رود به ۴۱۵۰۰ کیلومتر مربع می‌رسد. جریان آب زاینده رود در شرایط مطلوب 38 متر مکعب در ثانیه می‌شود. . رود زاینده رود به عنوان صد‌وهجدهمین اثر طبیعی توسط سازمان میراث فرهنگی در ۲۰ بهمن ۱۳۸۹ در فهرست میراث طبیعی ایران قرار گرفت.

از ویژگی‌های بارز زاینده رود می‌توان به این مورد اشاره کرد که این رود برخلاف سایر رودخانه‌ها در ناحیه کویری کشور فرو می‌رود نه اینکه به دریا بپیوندد. زاینده رود اصفهان از استان‌های متعددی می‌گذرد و شهر اصفهان را به نیمه شمالی و جنوبی تقسیم می‌کند. پل‌هایی که روی این رود ساخته می‌شدند نشاط و طراوت ویژه‌ای را به زاینده رود هدیه می‌کردند و همین امر موجب شد تا زاینده رود اصفهان از مهم‌ترین جاهای دیدنی اصفهان محسوب شود.

اهمیت زاینده رود اصفهان

زاینده رود در واقع نقطه حیاتی فلات مرکزی ایران به شمار می‌رود و به استان کویری اصفهان حاصل‌خیزی و سرسبزی زیبایی بخشیده است. اگر زاینده رود اصفهان خشک شود، اغلب فعالیت‌های اقتصادی ساکنان نیز متوقف می‌شود. رود زاینده رود همانطور که از نامش پیداست به عنوان مایه حیات، زندگی و طراوت را به بسیاری از نقاط ایران می‌بخشد.

این رود مسیر پر پیچ و خم و زیادی را طی می‌کند تا در مسیرش روستاها، مزارع، باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی متعددی را سیراب کند؛ به همین دلیل نام زاینده رود بر آن نهاده‌اند. رود زاینده رود نقش بسیار مهم و قابل توجهی در تامین آب مورد نیاز صنایع ذوب آهن و فولاد مبارکه اصفهان دارد.

خشک شدن زاینده رود، آثار زیست‌محیطی، سیاسی و روانی بسیار مخربی بر جا می‌گذارد. طومار معروف شیخ بهایی و تقسیمات آب زاینده رود از برجسته‌ترین و بااهمیت‌ترین نمونه‌های میراث فرهنگی کشور ایران هستند که در طول تاریخ مورد توجه مردم منطقه نیز بودند. این رودخانه در سال‌های اخیر با مشکلاتی نظیر خشک‌سالی، بحران‌های زیست‌ محیطی و ضعف‌های مدیریتی روبه‌رو بود.

سرچشمه‌های زاینده رود

سرچشمه اصلی زاینده‌رود، چشمه دیمه و تونل کوهرنگ در استان چهارمحال و بختیاری است که در ادامه رود پلاسجان و چشمه لنگان و چشمه مرغاب از استان اصفهان به این رودخانه می‌پیوندند و در نتیجه آب زاینده‌رود وارد استان اصفهان می‌شود. تونلی به نام تونل کوهرنگ جهت انتقال آب رودخانه کوهرنگ به زاینده‌رود در سال ۱۳۳۲ در منطقه کوهرنگ، ایجاد شد.

در ۹۵۴ هجری شمسی شاه طهماسب اول مأموریت پیوستن این دو رود را به میر‌فضل‌الله شهرستانی، حاکم اصفهان سپرد اما این امر میسر نگردید. نخستین بررسی‌ها برای انتقال آب رودخانه کوهرنگ به حوضه زاینده‌ رود به سال‌های پس از جنگ جهانی دوم بازمی‌گردد.

مسیر زاینده رود اصفهان

زاینده رود اصفهان مسیر خود را از غرب به شرق ادامه می‌دهد. اگر انشعابات اولیه رود زنده رود را در نظر بگیریم، رودخانه‌های آب کوهرنگ و خور از مهم‌ترین سرچشمه‌های زاینده‌رود محسوب می‌شوند. رود‌های مهم کوهرنگ و خوربه در شمال غربی شهر فارسان و جنوب غربی روستای قلعه سبزی واقع شده‌اند.

رود پرآب زاینده رود در مسیر خود از رودخانه‌های متعدد دیگری از جمله جوب آسیاب، نهر مروان، شور، نهرگیشی، دره تیزاب، پلاسبحان، دره گاو، خشک رود و سمندگان هم عبور می‌کند. زاینده رود اصفهان از مناطق مختلف و روستاها از جمله مبارکه، صفاییه، سده لنجان، چمگردان، زرین شهر، باغ بهادران، قلعه قاسم، دیزیچه، ورنامخواست، باغ ملک، فلاورجان، فولادشهر، درچه، ‌قهدرجان، زازران و مناطق دیگر عبور می‌کند.

زاینده رود شهرکرد در ابتدای مسیرش در استان چهارمحال و بختیاری از مناطق بسیاری از جمله قراقوش، چم چنگ، چم خلیفه، شهرستان سامان، قوچان، قراقوش، گرمدره، مارکده، صادق آباد، هوره، چراخانی، دشتی و سواد جان می‌گذرد. سرانجام زاینده رود اصفهان، در ۱۲۰ کیلومتری جنوب شرقی اصفهان به باتلاق گاوخونی می‌ریزد.

سد زاینده رود

سد زاینده رود یکی از جاذبه‌های مهم استان اصفهان است که با چشم‌اندازهای زیبایش مقصدی مناسب برای گذراندن تعطیلات دلپذیر به شمار می‌رود. این سد با نام سد شاه عباس کبیر در سال ۱۳۴۹ جهت تامین آب آَشامیدنی استان‌های اصفهان، چهار محال و بختیاری و یزد و همچنین تولید سالانه ۲۵۰ میلیون کیلووات ساعت انرژی برق‌آبی، تامین آب کشاورزی مورد نیاز ۱۰۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی پایین دست و کنترل سیلاب‌های فصلی روی رودخانه زاینده رود احداث شد.

در دریاچه سد زاینده رود ماهی‌های مختلفی از جمله قزل‌آلا وجود دارند که می‌تواند محل مناسبی برای ماهیگیری باشد. طول دریاچه پشت آن سد حدود ۳۲ کیلومتر بوده و بیشترین عرضی که دارد حدود پنج کیلومتر است. بلندترین نقطه حوضه۴۳۰۰ متر و پست‌ترین نقطه دریاچه (بستر رودخانه در محل سد زاینده رود) ۱۹۷۵ متر ارتفاع دارد، مساحت حوضه نیز ۴۱۳ کیلومتر مربع است.

زاینده رود یک رود طویل و پرآب است که همانند نامش حیات را به بسیاری از مناطق ایران می‌بخشد. این رود وسیع و خروشان همیشه جریان دارد اما خشکسالی را نیز تجربه می‌کند. زیبایی چشم‌نواز و آبی زاینده رود همواره مورد توجه گردشگران قرار می‌گیرد. حاشیه زاینده رود پوشش گیاهی و جانوری متنوعی را در برمی‌گیرد و نواحی اطرافش را به زیستگاه آبزیان اختصاص می‌دهد.

پوشش گیاهی زاینده رود اصفهان

زاینده رود پوشش گیاهی وسیعی را به خود اختصاص می‌دهد. در اطراف و سواحل رود زاینده رود پوشش‌های گیاهی متنوعی نظیر گز (شوره گز)، گز گلبرگ نازک و غیره به چشم می‌خورند. زاینده رود اصفهان به دلیل اینکه از ارتفاعات سرچشمه می‌گیرد و بعد وارد نواحی کویری می شود، دارای تنوع گیاهی منحصربه‌فرد و چشم‌گیری است.

در کناره‌های این رود گونه‌های تیره اسفناج مثل لارک و اشنان وجود دارند. گل بابونه و گونه‌های درمنه نیز در نواحی کوهستانی قرار گرفته‌اند. می‌توان گونه‌هایی از انواع قیچ و گون، اسکنبیل، گندمیان، گل جالیز و پروانه آساها را در نواحی مختلف حاشیه رود زاینده رود مشاهده کرد.

تنوع جانوری زاینده رود

ماهی‌های مختلفی در زاینده رود زندگی می‌کنند. ماهی‌هایی که در رودخانه زاینده رود گزارش شده‌اند از خانواده کپور ماهیان هستند که در ورود به شهر اصفهان به چشم می‌خورند. انواع گونه‌هایی که بیشتر در نزدیکی باتلاق گاوخونی زندگی می کنند.

در مسیر رود زاینده رود قزل‌آلای رنگین‌کمان، ماهی‌شیر و آمور (زرده‌پر) نیز به چشم می‌خورند. شما مارهای آبی، حشرات آبزی و لاک‌پشت‌ هم در زاینده رود زیاد می‌بینید. این رودخانه در برخی نقاط باعث پدید آمدن زیستگاه‌های متنوعی برای گونه‌های جانوری شده است که پدیده‌ای بی نظیر است.

زاینده رود قدیم؛ گذشته زاینده رود چگونه بود!

آب شیرین و دائمی زاینده رود از دیرباز اهمیت زیادی داشت؛ زیرا در منطقه‌ای خشک و ناپایدار قرار گرفته بود. به همین دلیل از روزگاران دور برای زاینده رود اصفهان تقسیم‌نامه ویژه‌ تنظیم می‌کردند. آخرین تقسیم‌نامه زاینده رود را طومار شیخ بهایی نامیده‌اند. طبق این طومار کل آب رودخانه به ۳۳ سهم کلی و ۲۷۵ سهم جزئی‌تر، بین هفت بلوک آبخور آن تقسیم می‌شد؛ محدوده‌ای که از حدود ۷۰ کیلومتری غرب اصفهان تا ۱۲۰ کیلومتری شرق اصفهان ادامه داشت.

پل‌های زاینده رود اصفهان

قدیمی‌ترین پلی که بر روی زاینده ‌رود ساخته شده، پل شهرستان است. در استان اصفهان پل‌های مشهور تاریخی سی و سه پل، پل الله‌وردی خان، پل خواجو، پل مارنان، پل جویی، پل فلاورجان، پل بابا محمود، پل کله، پل‌های اژیه و ورزنه نیز بنا شده‌اند.

پل شهرستان؛ پلی بر فراز زاینده رود

نام دیگر پل شهرستان، پل جی یا پل جسر حسین قدیمی‌ترین پل ساخته شده در اصفهان روی رود زاینده رود است که قدمت آن به دوره ساسانیان برمی‌گردد. این پل در سال ۱۳۴۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و در زمان دیلمیان و سلجوقیان بازسازی شد.

طول پل شهرستان حدودا به ۱۰۵ متر و عرض آن به ۴٫۲۵ تا 5 متر می‌رسد و جهت شمالی جنوبی با کمی انحراف دارد. این پل در گذشته کاربری جنگی و نظامی داشت. از نظر معماری و قدمت آن را با پل دزفول و پل شوشتر مقایسه می‌کنند. پل شهرستان ۱۱ چشمه و ۱۲ پایه سنگی بزرگ را شامل‌ می‌شود که فقط پیاده می‌توان از آن عبور کرد.

پل اورگان؛ پلی که از تاریخ زاینده رود حکایت می‌کند!

پل تاریخی روستای اورگان اولین پل قدیمی بالادست زاینده‌رود به شمار می‌رود که ۴۰ کیلومتر بالاتر از سد زاینده‌رود واقع شده ‌است. این پل علاوه بر وصل‌کردن مرکز چنارود جنوبی به دیگر مناطق شهرستان، استان چهارمحال و بختیاری را نیز به استان اصفهان متصل می‌کند.

سی و سه پل؛ طولانی‌ترین پل زاینده رود

سی و سه پل مهم‌ترین و طویل‌ترین پل زاینده رود و از شاهکار‌های بی‌نظیر دوره سلطنت شاه‏ عباس اول صفوی در سال ۱۰۱۱ هجری است. این پل با هزینه سردار معروف شاه عباس، الله ‏وردى‏ خان بنا شد و به همین دلیل آن را با نام الله‌وردی‌خان هم می‌شناسند. این پل در گذشته 40 چشمه داشت اما امروزه تنها ۳۳ چشمه آن باقی مانده‌اند و بقیه مسدود هستند.

پل جویی یا چوبی؛ پلی برجای مانده از دوران صفوی

پل جویی یک پل باریک و کم‌عرض در شرق اصفهان است که بین پل خواجو و سی و سه پل قرار دارد. پل چوبی در دوره صفویه در سال ۱۰۶۵ قمری توسط شاه عباس دوم با هدف متصل‌کردن کاخ‌های هفت‌دست و آیینه‌خانه به طرف دیگر ساخته شد. پل جویی با ۱۴۷ متر طول، ۲۱ دهانه با طاق‌های جناغی و دو اتاقک کوچک و آب‌برهای مثلثی شکل دارد.

از دیگر پل‌های زاینده رود اصفهان نیز می‌توان به پل ده کرم سفلی (از پل‌های قدیمی زاینده رود در نزدیکی سد کوهرنگ و تنگ گزی)، پل آذر (اتصال خیابان آذر به خیابان نظر و جلفا از دوره پهلوی)، پل ماشین‌رو فردوسی (در بلوار آینه خانه و بین پل چهارباغ و پل چوبی از دوران پهلوی)، پل چوم (در فاصله ۶ کیلومتری شرق پل خواجو و مقابل قریه چوم) با طول ۱۱۶ متر، پل عریض و طویل و پر رفت و آمد بزرگمهر به طول ۱۳۰ متر و عرض ۱۶ متر در دوره پهلوی، پل سروش فادران در شرق اصفهان، پل فارفان، پل پلان، پل ورغان و پل دشتی اشاره کرد.

آدرس و نقشه زاینده رود اصفهان

زاینده رود وسعت پهناوری دارد که از شرق تا غرب اصفهان کشیده شده است. اگر به اصفهان رفتید می‌توانید در خیابان چهارباغ به دیدن زاینده رود زیبا بپردازید.

آدرس زاینده رود اصفهان: اصفهان، میدان انقلاب، خیابان چهارباغ (مشاهده زاینده رود اصفهان روی نقشه)

ساعات بازدید زاینده رود

برای تماشای زاینده رود هیچ محدودیتی وجود ندارد. این جاذبه بکر گردشگری در 24 ساعت از شبانه‌روز زیبایی و جذابیت مخصوص خود را دارد. روزها زمان مناسبی برای یک پیاده‌روی خانوادگی و گردش دلپذیر با منظره آبی رود زاینده رود محسوب می‌شود، جالب است بدانید شب‌های زاینده رود بسیار دیدنی و چشم‌نواز است.

هزینه بازدید زاینده رود اصفهان

زاینده رود، همه‌ساله پذیرای عموم مردم از جاهای مختلف است و شما برای رفتن به این جاذبه زیبا نیازی به پرداخت هزینه ندارید. زاینده رود اصفهان یک هدیه از سوی طبیعت به شمار می‌رود که به صورت رایگان می‌توان از آن دیدن کرد و لحظات چشم‌نوازی را به ثبت رساند.

جاهای دیدنی اطراف زاینده رود

زاینده رود به عنوان هسته مرکزی جاذبه‌های اصفهان، نقاط مختلفی را در مجاورت خود دارد که گردشگران می‌توانند در کنار زاینده رود از آن‌ها نیز دیدن کنند. ما در این بخش به چند مورد از این جاهای دیدنی اشاره کرده‌ایم که می‌توانید در سفر به اصفهان از آن‌ها دیدن کنید.

پل خواجو؛ شاهکار معماری صفویان!

پل خواجو یکی از شاهکار‌های معماری دوره صفوی است که نه تنها به عنوان پل، بلکه مثل یک سد عمل می‌کند و دریاچه‌ای در پشت پل به‌وجود می‌آورد. اگر در فصل تابستان به اصفهان رفتید، می‌توانید در زاینده‌رود، قایق سواری کنید. از عجایب این پل، پدیده‌ شمع پل خواجو نام دارد. پل خواجو نورپردازی زیبایی دارد، به‌همین دلیل هنگام فرارسیدن شب، افراد زیادی شال و کلاه می‌کنند و روانه پل خواجو می‌شوند.

آدرس پل خواجو: استان اصفهان، بلوار فیض، پل خواجو (مشاهده پل خواجو روی نقشه)

باشگاه سوارکاری پارادایس؛ اسب سواری در جوار زاینده رود

باشگاه سوارکاری پارادایس اولین و بهترین باشگاه سوارکاری اصفهان است و به عنوان یکی از بهترین باشگاه های سوارکاری کشور از آن یاد می‌شود. باشگاه اسب سواری پارادایس با خدمات آموزش اسب‌سواری به علاقه‌مندان در اصفهان خدمات ارائه می‌دهد.

این باشگاه با دارا بودن ۳ اصطبل مجزا با مساحت ۲۰۰۰ متر مربع و با خدماتی مانند نگهداری و پانسیون اسب، تعلیم و خرید وفروش اسب، ارایه ی خدمات دامپزشکی، برگزاری دوره‌های آموزشی سوارکاری همراه با ارائه تخفیفات سوارکاری، شرایط ویژه‌ای را برای علاقمندان به ورزش سوارکاری ایجاد نموده است.

آدرس باشگاه سوارکاری پارادایس: استان اصفهان، جار، خیابان حافظ (مشاهده باشگاه سوارکاری پارادایس روی نقشه)

زاینده رود؛ طراوتی از جنس زیبایی!

رود زاینده رود همان طور که از نامش پیداست به عنوان مایه حیات، زندگی و طراوت را به بسیاری از نقاط ایران می‌بخشد. بازدید از رود زاینده رود و تماشای زیبایی‌های آن هزینه‌ای ندارد و شما به عنوان یک پدیده گردشگری ارزشمند و چشم‌نواز می‌توانید در هر ساعت از شبانه روز از این جاذبه بازدید کنید. اگر به اصفهان رفتید حتما از جاهای دیدنی اطراف زاینده رود که در مجله گردشگری یول بیر پیشنهاد دادیم نیز دیدن به عمل آورید. بی‌صبرانه منتظر خواندن خاطرات شیرین شما از سفر به اصفهان و بازدید از زاینده رود زیبای آن هستیم.