ارگ تبریز

ارگ تبریز بنایی تاریخی با قدمتی بیش از 7 قرن بوده و یکی از جاهای جذاب و دیدنی تبریز به شمار می‌رود. این سازه ارزشمند در هر دوره و روزگاری مورد توجه حاکمان، مبارزان، گردشگران و سایر اقشار مردم قرار گرفته است. با این که ارگ علیشاه تبریز در طول حیات خود جنگ‌ها، زلزله‌ها و بدرفتاری‎‌های متعددی را به جان خریده؛ اما هنوز هم اقتدار خود را حفظ کرده و پابرجا مانده است.

اگر می‌خواهید با شگفتی‌های تبریز آشنا شوید، حتما ارگ تبریز را در لیست جاهایی که باید ببینید قرار دهید. برای آشنایی بیشتر با این بنای تاریخی و جذابیت‌های آن، در این مقاله از یول بیر تا انتها همراه ما باشید.

معرفی ارگ تبریز؛ بلندترین دیوار تاریخی پایتخت گردشگری کشور!

ارگ تبریز بنایی تاریخی متعلق به قرن هفتم هجری شمسی است. این بنا که در نزدیکی مرکز شهر قرار دارد، برای مدت‌ها پس از ساخته شدنش مرتفع‌ترین بنای شهر بوده، طوری که از فواصل دور به راحتی دیده می‌شد. در ابتدا مدرسه نجات، که یکی از اولین مدارس سبک مدرن ایران شناخته می‌شود، در محوطه ارگ تبریز قرار داشت. همچنین سالن تئاتر شیر و خورشید نیز در محوطه ارگ ساخته شده بود.

این بنا به اقتضای هر دوره تاریخی کاربری متناسب خود را داشته، به عنوان مثال در دوران قاجار از مسجد و محوطه آن به عنوان انبار غلات و انبار مهمات نظامی استفاده شده است. کلمه ارگ به معنی قلعه‌ای درون قلعه دیگر بوده و به دلیل حصاری که در دوران قاجار به دور این بنا کشیده شد، نام ارگ را به این سازه داده‌اند.

تاریخچه ارگ تبریز؛ تاریخچه‌ای پر از اتفاقات تلخ و شیرین!

بناهای تاریخی چیزی فراتر از مصالح، مهندسی و معماری هستند. این بناها دریچه‌ای به گذشته و رویدادهای تلخ و شیرین آن به شمار می‌روند که بازدید از آن‌ها روایتگر این داستان‌ها است. بنای ارگ علیشاه تبریز یکی از تلخ‌ترین سرنوشت‌ها را در طول زمان به خود دیده و داستان‌هایی تلخ را بر دوش خود حمل می‌کند.

بنای تاریخی ارگ علیشاه تبریز در 15 دی ماه 1310 توسط وزارت فرهنگ و هنر، با شماره 170 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و در 29 خرداد 1357 اداره کل حفاظت آثار تاریخی نقشه حریم استحفاظی قانونی و ظوابط حفاظتی آن را مشخص کرد.

احداث بنای اولیه ارگ تبریز به دستور تاج الدین علیشاه ایرانی، وزیر ایلخانان مغول بود. هدف از این کار ساخت یک مسجد آرامگاه بزرگ در صحن این مسجد بود و در زمان احداث، قرار بر این بوده که طاق این مجموعه بلندتر از طاق کسری و ایوان‌هایی بلندتر و عریض‌تر از کلیساهای اروپایی بسازند.

با آغاز جنگ‌های ایران و روسیه در سال‎های ابتدایی قرن 19 میلادی و جنگ میان ایران و امپراطوری انگلستان در سال 1875، ارگ علیشاه تبریز به منظور دفاع در برابر متجاوزین، استفاده نظامی پیدا کرد. در دوران مشروطه و قیام مردم تبریز، ساختمان ارگ تبدیل به سنگر ایستادگی مبارزان و مشروطه‌خواهان شد. دیوارهای این ارگ نیروهای ستارخان و باقرخان را از شلیک توپخانه محمدعلی شاه قاجار در امان نگه می‌داشت. اگر سری به این بنای تاریخی بزنید، می‌توانید جای گلوله‌های توپ را روی آن مشاهده کنید. پس از مشروطه و با هجوم دوباره ارتش روس در سال 1290 ارگ علیشاه تبریز بار دیگر پایگاهی برای مدافعان بود.

معماری ارگ تبریز؛ تجلی هنر معماری ایرانی در یک بنا!

امروزه چیز زیادی از سازه تاریخی ارگ علیشاه به جا نمانده و تنها از روی نوشته‌های سیاحان و تاریخ‌نگاران ادوار مختلف می‌توانید شکوه و عظمت مسجد و صحن علیشاه را تصور کنید. طبق این نوشته‌ها زمانی صحن ارگ با کاشی و سنگ‌های مرمر فرش شده و دور تا دور صحن، انواع درختان مختلف قرار داشته است.

ازاره‌های سنگی، ستون‌های مرمری، کتیبه‌ها و گچبری‌های به کار رفته در دیوارهای مسجد و همچنین چراغ‌های مزین به زر و سیم که با زنجیره‌های مسی از سقف آویزان شده بودند تا داخل طاق را روشن کنند، از زیبایی‌های خیره‌کننده این بنا به شمار می‌روند.

شکوه و عظمت این سازه در هنر معماری ایرانی-اسلامی کم‌نظیر است. زلزله ویرانگر قرن دهم خسارت گسترده‌ای به این بنا وارد کرد؛ اما با این حال قسمتی از دیوار‌های بلند هنوز پابرجا هستند. بقایای ارگ تبریز متشکل از سه دیوار مرتفع بوده و به شکل ایوان دیده می‌شوند. عرض هر یک از دیوارها 10 متر است که در اصل دو دیوار عریض هستند و با کمک طاق به هم وصل شده‌اند.

طی حفاری‌های انجام شده مشخص شد که 7 متر از طول دیوارها زیر خاک قرار دارد! قسمت مسقف در واقع بخشی از شبستان و صحن اصلی مسجد علیشاه بوده است. عرض این بنا 30 متر و ارتفاع آن 26 متر اندازه‌گیری شده است.

آدرس و نقشه ارگ تبریز

ارگ علیشاه تبریز در مرکز شهر واقع شده و شما می‌توانید هم به وسیله خودروی شخصی و هم با استفاده از وسیله نقلیه عمومی به آن دسترسی داشته باشید. برای یافتن این بنا به نزدیکی محدوده میدان ساعت بروید. در ضلع جنوبی تقاطع خیابان امام خمینی و فردوسی، جنب مصلی امام مقصد شماست.

آدرس: ضلع جنوبی تقاطع امام خمینی و خیابان فردوسی، نزدیکی محدوده میدان ساعت (مشاهده ارگ تبریز روی نقشه)

ساعات بازدید ارگ تبریز

دسترسی به سازه ارگ تبریز محدودیت زمانی ندارد و شما هر زمانی از شبانه روز می‌توانید به بازدید از این بنای تاریخی بروید.

بهترین زمان بازدید از ارگ تبریز

اگر می‌خواهید عظمت و شکوه این بنا را در روشنایی روز ببینید و یا قصد عکاسی از این بنای عظیم را دارید، صبح یا عصر بهترین زمان برای بازدید از ارگ علیشاه تبریز خواهد بود. البته منظره شب‌های ارگ با نورپردازی‌های زیبا، جلوه خاصی به بنا داده و آن بسیار زیباتر می‌کند.

هزینه بازدید ارگ تبریز

اگر در سفر به تبریز قصد بازدید از این بنا را داشتید، باید بگوییم که ورود به محوطه تاریخی ارگ علیشاه تبریز هیچ هزینه‌ای ندارد و بازدید از این بنا برای عموم رایگان است.

عکس های ارگ تبریز؛ شکوه و عظمتی مثال زدنی

ارگ تبریز دارای عظمت و شکوه بسیاری است و به راستی که هیچ عکسی نمی‌تواند این همه عظمت را به تصویر بکشد! در ادامه چند تصویر جذاب و زیبا از این بنا را قرار داده‌ایم تا بتوانیم گوشه‌ای از زیبایی‌ها و جذابیت‌های این بنا را به تصویر کشده و شما را در تماشای زیبایی‌های آن سهیم کنیم.

جاهای دیدنی اطراف ارگ تبریز

تنوع جاهای دیدنی تبریز به قدری زیاد است که شما در هر گوشه از شهر می‌توانید یکی از این جاهای دیدنی را مشاهده کرده و از زیبایی‌های آن لذت ببرید. اگر به ارگ علیشاه تبریز رفتید، بهتر است جاهای دیدنی اطراف این بنا را از دست ندهید.

خانه بهنام تبریز

خانه بهنام از جمله دیدنی‌های تاریخی تبریز به شمار می‌رود. این بنا که در اواخر دوره زندیان و اوایل دوران قاجار ساخته شده، در اصل خانه‌ای مسکونی بوده که در زمان حکومت ناصرالدین شاه قاجار، نوسازی و با نقاشی‌هایی مزین شده است. این مجموعه بخشی از مدرسه معماری دانشگاه هنر اسلامی تبریز است.

آدرس: میدان ساعت، محله مقصودیه (مشاهده خانه بهنام تبریز روی نقشه)

عمارت میدان ساعت

عمارت شهرداری تبریز، واقع در مرکزی‌ترین نقطه شهر تبریز و در میدان شهرداری (ساعت) است. این بنا در سال 1318 مورد بهره‌برداری قرار گرفته و در سال 1386 به نخستین موزه شهر و شهرداری کشور مبدل شد.

آدرس: تقاطع خیابان امام خمینی و خیابان ارتش (مشاهده عمارت میدان ساعت تبریز روی نقشه)

موزه عصر آهن

این که شهر تبریز چه قدمتی دارد، سوال جالبی است؛ اما جالب‌تر آن است که بدانید سکونت در شهر تبریز به دوران پیش از میلاد مسیح برمی‌گردد. موزه عصر آهن آثاری از حضور تمدن در یک الی دو قرن‌ پیش از میلاد را نشان می‌دهد. این موزه یکی از مکان‌های دیدنی اطراف ارگ تبریز و محل کشف گورستان و آثار سفالی عصر آهن است.

آدرس: خیابان امام، پشت مسجد کبود (مشاهده موزه عصر آهن روی نقشه)

خانه مشروطه تبریز

اغراق نیست اگر بگوییم انقلاب مشروطه یکی از به یادماندنی‌ترین اتفاقات تاریخ ایران است. مبارزه‌ای ارزشمند برای آزادی و سعادت همه ایران که مردم مبارز تبریز نقش پررنگی در آن داشتند. پس از به توپ بسته‌شدن مجلس شورای ملی به دستور محمدعلی شاه قاجار، خانه مشروطه، مرکز فرماندهی مبارزان مشروطه‌خواه در تبریز بود؛ جایی که فرماندهانی همچون باقرخان، ستارخان، ثقهالاسلام تبریزی و حاج مهدی کوزه‌کنانی در آن تصمیمات راهبردی خود را اتخاذ می‌کردند.

آدرس: خیابان شهید مطهری، روبروی مسجد جامع، خانه مشروطه (مشاهده خانه مشروطه تبریز روی نقشه)

برای آشنایی بیشتر با سایر جذابیت‌ها و جاهای دیدنی تبریز دسته بندی شهر تبریز یول بیر را از دست ندهید!

یک بنای تاریخی؛ قرن‌ها حادثه تلخ و شیرین

اگر می‌خواهید گذر قرن‌ها و حکومت‌ها را در یک بنا ببینید، حتما سری به ارگ تبریز بزنید. بنایی که با گذر زمان و فراز و نشیب‌های روزگار پابرجا مانده و نشانی از استقامت و پایداری شمرده می‌شود. در این مقاله از مجله گردشگری یول بیر به معرفی این بنا از زمانی که زیبایی‌های چشم‌نوازی داشته تا هنگامی که به عنوان سنگری برای حفظ آزادی و استقلال ایفای نقش کرده، پرداخته و جذابیت‌های آن را معرفی کردیم.

با وجود این که امروزه از زیبایی‌های بصری آن دوران چیز زیادی به جا نمانده؛ اما ارزش ارگ علیشاه تبریز چیزی فراتر از کاشی‌های تزیینی آن و حوضچه‌های آب زیبا است؛ این ارگ بخشی از روحیه آزادی‌خواهی و ایستادگی تبریز است!