حمام نوبر تبریز را به عنوان یکی از آثار تاریخی بازمانده از عهد قاجار می‌شناسیم که در موقعیت مرکزی شهر تبریز دیدنی واقع شده است. در طول دوره‌های مختلف، معماری خاص این حمام مورد توجه علاقمندان بسیاری قرار گرفته و همین موضوع بازسازی چندین و چندباره آن را به دنبال داشته است. امروزه این حمام پس از یک دوره کاربری به عنوان سفره‌خانه سنتی و محل اجرای پرده خوانی و نقالی، بدون استفاده رها شده و دیگر امکان بازدید از آن وجود ندارد. اگر شما هم جزو افراد علاقمند به اماکن تاریخی هستید و گشت و گذار در فضای دلنشین و سنتی یک حمام تاریخی برایتان لذت بخش است، در ادامه این مقاله از یول بیر لذت تجسم فضای سنتی و معماری چشم نواز حمام نوبر تبریز را با ما سهیم شوید. شما در قسمت پایانی این مقاله با اماکن دیدنی تبریز و موقعیت جفرافیایی آنها در مجاورت این حمام تاریخی آشنا می‌شوید.
معرفی حمام نوبر تبریز
حمام نوبر تبریز یکی از جاذبه‌های تاریخی شهر تبریز و یادگار دوره قاجار است که معماری با شکوه و بی نظیری دارد و اغلب آن را به نام حمام وزیر می شناسند. این حمام با مساحت حدود 700 متر مربع در مرکز این شهر واقع شده و پس از بازسازی، تا مدتی به عنوان اولین سفره خانه سنتی در تبریز مورد استفاده بود. این بنای تاریخی در یکم آذرماه سال 1378 از طرف سازمان میراث فرهنگی به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
تاریخچه حمام نوبر تبریز
حمام نوبر تبریز، معروف به حمام وزیر یکی از حمام‌های تاریخی بازمانده از دوره قاجار است که حدود 140 سال قبل توسط معماری به نام بالا‌کاظم از اهالی قره آغاج ساخته شده‌است. در دوره ایلخانی حمام‌های بسیاری در تبریز و سایر شهر‌های اطراف، جنب دروازه اصلی و کاروانسرا‌ها ساخته شدند اما از گزند رطوبت، گرما و زمین لرزه در امان نماندند. پس از وقوع زلزله مخرب در سال 1194 هجری قمری، دیوار بزرگی در اطراف شهر بنا شد که بر حسب اسناد تاریخی 8 تا 12 دروازه داشت. احتمالا در آن دوره نیز، حمام‌ها را طبق روال قبلی در نزدیکی دروازه‌ها می‌ساختند؛ از این رو قدمت حمام‌های تاریخی تبریز به دوره قاجار و پس از آن تعلق دارند. در یکی از نقشه‌‌های قدیمی و معتبر شهر تبریز، حمام نوبر در نزدیکی دروازه نوبر قرار دارد اما پس از تخریب دروازه و بزرگتر شدن مساحت شهر در موقعیت مرکزی تبریز جای گرفته است.
معماری حمام نوبر تبریز
حمام نوبر تبریز که مساحتی در حدود 700 متر مربع دارد، امروزه به عنوان یکی از بهترین نمونه‌های معماری جامانده از زمان قاجار به حساب می‌آید و سربینه و گرمخانه دو بخش اصلی تشکیل دهنده آن هستند. سربینه یا همان رختکن، یک فضای هشت ضلعی با هشت ستون سنگی و یک گنبد زیباست که در بخش میانی آن یک حوض هشت گوشه قرار دارد و اطرافش را سکو‌هایی احاطه کرده‌اند. طاق و گنبد بزرگ گرمخانه با ترکیب زیبای آجر و کاشی و کتیبه‌هایی مصور که در ورودی به چشم می‌خورند، جلوه خاصی به این مکان بخشیده‌اند. در سالن اصلی چهار پایه سنگی به همراه یک ستون بزرگ در بخش مرکزی آن تعبیه شده و گرمخانه در فضایی با قاعده مربع و متشکل از چهار ستون هشت ضلعی قرار دارد که ضلع شمالی آن محل خزینه‌ها بوده است. حمام نوبر تبریز دارای دو ورودی است که ورودی اصلی به یک دالان طویل باز می‌شود و در قسمت انتهایی آن یک مغازه و سربینه حمام را می‌توان دید. ورودی دوم حمام دارای مسیر پلکانی است و علاوه بر حمام به یک مغازه و قهوه‌خانه نیز منتهی می‌شود. موقعیت قرارگیری این ورودی‌ها و درگاه ورودی به میان در، در سه گوشه سربینه به گونه‌ای است که مسیرهای ورودی و خروجی شکل منظم و معینی به خود گرفته‌اند.
کاربری حمام نوبر تبریز
با این که پیش‌تر این مکان به عنوان حمام عمومی شهر مورد استفاده بود، اما آسیب‌های ناشی از موقعیت قرارگیری و رطوبت، کاربری آن را تغییر داد. حمام نوبر تبریز بارها از سوی میراث فرهنگی بازسازی شد و نهایتا در سال 1378 پس از ثبت رسمی در میان آثار ملی، با حفظ ساختار و در قالب حمام به عنوان اولین سفره‌خانه سنتی شهر شروع به کار کرد؛ به طوری که از فضای داخلی حمام به عنوان سفره خانه و از فضای پشت بام به عنوان چایخانه و محل اجرای پرده خوانی و نقالی استفاده می‌شد.
در طول سال‌های فعالیت این مکان، گردشگران برای بازدید از معماری این بنای تاریخی و خوردن غذا در رستوران سنتی شهریار به آن جا می‌رفتند تا این که در سال 1399 بدون استفاده رها شد.
آدرس و نقشه حمام نوبر تبریز
حمام نوبر یکی از اماکن دیدنی استان آذربایجان شرقی در موقعیت مرکزی شهر تبریز و نزدیکی عمارت شهرداری واقع شده‌است. بیشتر خانه‌های تاریخی و جاذبه‌های گردشگری تبریز در نزدیکی این مکان قرار گرفته‌اند و شما می‌توانید در سفر به تبریز از آنها دیدن کنید.
آدرس حمام نوبر تبریز: تبریز، تقاطع خیابان امام خمینی و تربیت، روبروی کاخ شهرداری (مشاهده حمام نوبر تبریز روی نقشه)
ساعات بازدید حمام نوبر تبریز
پس از سال 1399 سفره‌خانه داخل این حمام تعطیل شد و به دنبال آن حمام نوبر تبریز به فعالیت خود پایان داد و دیگر امکان بازدید از این مکان جذاب تاریخی وجود ندارد.
هزینه بازدید حمام نوبر تبریز
از سال 1399 و پس از اتمام فعالیت سفره خانه سنتی شهریار در حمام نوبر تبریز، امکان بازدید از این مکان وجود ندارد.
عکس‌های حمام نوبر تبریز
بی شک شکوه معماری حمام نوبر تبریز، این حمام بی نظیر را نمی‌شود در قالب عکس به نمایش گذاشت. باید خود باشید و ببینید، باشید و حس کنید آن چه را که در قلب این اثر تاریخی می‌تپد. با این وجود، هم اکنون این امکان میسر نیست و ناچاریم به تماشای تصاویری از این حمام کهن بسنده کنیم.
جاهای دیدنی اطراف حمام نوبر تبریز
جاذبه‌های گردشگری بسیاری در اطراف حمام نوبر تبریز به چشم می‌خورند که از نزدیکترین آنها می‌توان به ارگ علیشاه، خانه بهنام، خانه حیدرزاده، موزه سنجش، خانه نیکدل، خانه استاد شهریار، کاخ موزه شهرداری و بازار سرپوشیده اشاره کرد. در ادامه به شرح مختصری از تاریخچه و موقعیت جغرافیایی برخی از آنها خواهیم پرداخت. اگر علاقمند هستید تا درباره سایر جاذبه‌های دیدنی تبریز اطلاعاتع به دست بیاورید می‌توانید به دسته‌بندی شهر تبریز یول بیر مراجعه کنید.
ارگ علیشاه؛ نماد مهم شهر تبریز
ارگ علیشاه یا ارگ تبریز یکی از بزرگترین بنا‌های آجرکاری شده و از نماد‌های مهم و تاریخی شهر تبریز در حوالی حمام نوبر است که در زمان پادشاهی سلطان محمد خدابنده الجایتو در دوره ایلخانی ساخته شده و اکنون قدمت هفتصد ساله دارد. با وجود آسیب‌های بسیاری که در دوره‌های مختلف بر این بنا وارد شده، همین آثار باقیمانده از آن با 33/5 متر ارتفاع و طاق عظیمی که عریض‌تر از ایوان مداین است، بلند‌ترین بنای تاریخی تبریز به حساب می‌آید. این بنا در سال 1310 شمسی در فهرست آثار ملی ثبت شد و کاربری نظامی آن خاتمه یافت.
آدرس ارگ علیشاه: تبریز، خیابان امام، کوچه ارگ (مشاهده ارگ علیشاه روی نقشه)
خانه بهنام؛ کهن‌ترین خانه تبریز
خانه بهنام یکی از کهن‌ترین و زیبا‌ترین خانه‌های تاریخی تبریز با وسعت 3000 متر مربع و در نزدیکی حمام نوبر است که قدمت آن به دوره ناصرالدین شاه بازمیگردد. سبک معماری این خانه با گچ بری‌های چشم نواز، نمای خوش نقش و نگار و حوض آسمانی رنگش در میانه حیاط هر بیننده‌ای را به وجد می‌آورد. اگر طول روز را میهمان این خانه دلنواز باشید، خواهید دید چگونه رقص نور در میان طرح‌های هندسی و تزئینات منبت کاری شده، شکوه مضاعف به آن می‌بخشد.
آدرس خانه بهنام: تبریز، میدان ساعت، محله مقصودیه (مشاهده خانه بهنام روی نقشه)
خانه حیدرزاده؛ از جاهای اطراف حمام نوبر تبریز
خانه حیدرزاده به عنوان یکی دیگر از جاهای دیدنی تبریز و با 700 متر فاصله از حمام نوبر، در پشت عمارت شهرداری واقع شده و در سال 1378 نامش در میان آثار ملی ایران جای گرفته‌است. اگر به تماشای این خانه تاریخی بروید، پنجره‌های چوبی با شیشه‌های رنگی و پرکار آن بیش از هر چیزی توجه شما را به خود جلب می‌کند.
آدرس خانه حیدرزاده: تبریز، میدان ساعت، محله مقصودیه، پشت عمارت شهرداری (مشاهده خانه حیدرزاده روی نقشه)
موزه سنجش؛ خانه سلماسی تبریز
این عمارت که به خانه سلماسی نیز شهرت دارد، در سمت جنوبی ساختمان شهرداری تبریز واقع شده است. موزه سنجش با زیربنای 875 متر و در دو طبقه، توسط خانواده حیدرزاده ساخته شد و سپس بازسازی آن به دست خانواده سلماسی صورت گرفت. نام آن در سال 1376 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و هم اکنون به شکل وابسته به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در حال فعالیت است. برای بازدید از این موزه در نزدیکی حمام نوبر، می‌توانید همه روزه به جز ایام سوگواری رسمی از ساعت 8 الی 20 به محل آن مراجعه کنید.
آدرس موزه سنجش: تبریز، میدان ساعت، محله مقصودیه، پشت عمارت شهرداری، بن بست سلماسی (مشاهده موزه سنجش روی نقشه)
خانه نیکدل؛ خانه‌ای نیکدل در دل تبریز
خانه نیکدل یکی از معدود خانه‌های تاریخی مربوط به دوره قاجار است که در تزئین و معماری آن از آینه‌کاری استفاده شده و همین موضوع رغبت تماشای آن را مضاعف می‌کند. این بنا در سال 1382 به ثبت ملی رسیده و شما می‌توانید برای بازدید رایگان این خانه تاریخی از ساعت 9 صبح الی 4 بعد از ظهر به مکان آن در محله مقصودیه مراجعه کنید.
آدرس خانه نیکدل: تبریز، خیابان امام، پیاده راه مقصودیه، پلاک 7 (مشاهده خانه نیکدل روی نقشه)
حمام نوبر تبریز؛ جلوه ای از معماری باشکوه ایرانی
معماری حمام نوبر تبریز در کنار دیگر جاذبه‌های تاریخی این شهر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ چرا که در طول 700 سال از گزند‌های بسیار در امان مانده و امروز جلوه‌ای از شکوه و عظمت معماری باستان را به رخ می‌کشد. بازدید از این بنا تا حدود دو سال قبل میسر بود و عموم مردم علاوه بر تماشای معماری باشکوه آن میهمان اولین سفره‌خانه سنتی تبریز می‌شدند، اما هم اکنون این بنا جزو آثار ملی ثبت شده و کارایی دیگری ندارد. چنانچه قصد بازدید از سایر اماکن دیدنی را دارید، می‌توانید از خانه استاد شهریار، کاخ موزه شهرداری، خانه نیکدل، خانه بهنام، خانه حیدرزاده، موزه سنجش، ارگ علیشاه و بازار سرپوشیده تبریز در نزدیکی حمام نوبر دیدن کنید و برای اقامت در هتل‌هایی هم چون مروارید، صدف و کاسپین ساکن شوید. مجله گردشگری یول بیر، فهرست و اطلاعات مفیدی از مناطق گردشگری مختلف را همراه با جاذبه‌های تاریخی آنها در اختیار شما می‌گذارد.
