مدرسه چهارباغ اصفهان جاذبه‌ای تاریخی و دیدنی است که از آخرین بازمانده‌های دوره تاریخی و هنر معماری صفویه بوده و سالانه گردشگران زیادی را به خود جذب می‌کند. این مدرسه جزو میراث ملی ایران به شمار می‌رود و جذابیت‌های فراوانی از نظر معماری و تاریخی دارد که به عنوان موزه کاشی‌کاری ایران نیز شناخته می‌شود.
اگر قصد سفر به شهر اصفهان را دارید و شیفته‌ی ذوق و هنر معماری سنتی هستید، می‌توانید بازدید از این مدرسه را نیز در برنامه خود داشته باشید. با ما در یول بیر همراه باشید تا با دانستن اطلاعاتی درمورد مدرسه چهارباغ اصفهان، بررسی بخش‌های مختلف و معماری، آدرس و ساعات بازدید آن تجربه بهتری از دیدن این مکان داشته باشید.
معرفی مدرسه چهارباغ اصفهان
مدرسه چهارباغ اصفهان از مدارس تاریخی و جاذبه‌های گردشگری شهر اصفهان است که در زمان حکومت شاه سلطان حسین، آخرین پادشاه عصر صفوی احداث شد. بسیاری از گردشگران خارجی نظیر دیولافوا، اوژن فلاندن و کنت دوگوبینو مدرسه چهارباغ اصفهان را شاهکار معماری دوره صفوی معرفی می‌کنند و آن را با کلماتی مثل جذاب، دل‌پذیر و سحرآمیز در سفرنامه‌هایشان توصیف کرده‌اند. این مدرسه به دلیل ساخته شدن در زمان شاه سلطان حسین، به نام مدرسه سلطان هم شناخته می‌شود و از جایی که در خیابان چهارباغ واقع شده به آن مدرسه چهارباغ می‌گویند.
مدرسه چهار باغ اصفهان را گاهی مدرسه مادرشاه نیز می‌نامند؛ چراکه مادر شاه سلطان حسین چندین کاروان‌سرا، بازار و نهاد اقتصادی را وقف این مدرسه کرد. بنای تاریخی و تماشایی مدرسه از جاهای دیدنی اصفهان محسوب می‌شود که در تاریخ 15 دی ماه سال 1310 در فهرست آثار ملی ایران هم به ثبت رسیده است.
تاریخچه مدرسه چهارباغ
ساخت مدرسه چهارباغ اصفهان در سال 1116 هجری قمری شروع شد و در سال 1126 هجری قمری پایان یافت. بنای این مدرسه آخرین سازه باشکوه دوره صفوی است که برای تدریس علوم دینی به طلبه‌ها ساخته شده بود. به‌گفته بسیاری از محققان این مجموعه هم‌زمان مسجد و مدرسه بوده و با مساحت 8500 متر مربع، از آثار با ارزش و مهم عصر خود محسوب می‌شد.
مدرسه چهارباغ موقوفات زیادی از قبیل مزارع، باغ‌ها، املاک، روستاها، دکان‌ها و کاروان‌سراها داشت و تمامی این موارد هنگام حمله افغان‌ها نابود شدند. همچنین این مدرسه دارای کتابخانه‌ای با ارزش و کم‌نظیر بود که در آن کتب کم‌یاب و نفیس در اختیار پژوهشگران و طلاب دینی قرار داشت. مدرسه چهار باغ اصفهان بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به نام مدرسه علمیه امام صادق (ع) تغییر یافت و امروزه نیز در آن به طلاب علوم دینی آموزش داده می‌شود و حجره‌های آن به اقامت طلاب اختصاص دارد.
معماری مدرسه چهارباغ
مدرسه چهارباغ اصفهان از لحاظ کاشی‌کاری دارای اهمیت زیادی بوده و به موزه‌کاشی‌کاری ایران نیز شهرت دارد؛ زیرا انواع مختلف این فن را همانند کاشی هفت‌رنگ، گره چینی، معرق، پیلی و معلقی را در خود جای داده است. وجود درختان کهن‌سال با جوی آبی که جریان دارد، به زیبایی‌های معماری این بنا جلوه بی‌نظیری می‌بخشند. این مدرسه به صورت چهار ایوانی ساخته شده و در نمای خارجی عمارت یک سردر باشکوه و بلند به همراه 17 طاق‌نمای دو طبقه آجری خودنمایی می‌کنند.
کاشی‌های ظریف و مقرنس‌های پرنقش‌ونگار، ورودی بنا و سردر ساختمان را به زیبایی هرچه تمام‌تر زینت داده‌اند. کتیبه سردر روی زمینه کاشی لاجوردی و به خط نستعلیق سفید توسط عبدالرحیم جزایری نگاشته شده و تاریخ 1112 هجری قمری روی آن دیده می‌شود. دو دهانه این سردر با کاشی‌های فیروزه‌ای مزین شده و روی دو پایه سنگ مرمری، گلدانی به شکل زیبا قرار گرفته است.
در اصلی مدرسه چهار باغ اصفهان به طلا و نقره مزین بوده و نمونه بارز هنر زرگری و قلم‌زنی به‌حساب می‌آید که در دوران صفویه به نهایت تکامل خود رسیده است. روی لنگه راست و چپ این در به خط نستعلیق برجسته و زیبا، اشعاری نوشته شده که خطاط آن‌ها محمدصالح اصفهانی، خوشنویس معروف عصر صفوی می‌باشد. هر گوشه این بنا تابلویی دیدنی از پتانسیل‌های گردشگری اصفهان و هوش معماری سنتی ایران است.
بخش های مختلف مدرسه چهارباغ
قسمت داخلی مدرسه چهارباغ اصفهان شامل ورودی، هشتی، گنبد، حیاط داخلی، مناره و اتاق‌ها می‌شود که زیباترین قسمت آن از نظر کاشی‌کاری، هشتی ورودی است. حجره‌های صحن و چهار ایوان مدرسه رو به باغی پردرخت قرار دارند که جویباری به نام نهر فرشادی از میان آن می‌گذرد. صحن مدرسه چهار باغ اصفهان نمونه کامل معماری بومی و درون‌گرا به شمار می‌رود. حجره‌هایی که در دو طبقه و در میان ایوان‌های مدرسه ساخته شده‌اند، به اقامتگاه طلاب اختصاص یافته و شامل یک اتاق نشیمن در جلو، قسمتی به صورت صندوق‌خانه در عقب و بخشی به نام بالاخانه هستند.
تمام سطوح داخلی بنا به قطعات کوچکی تقسیم شده که با کاشی تزیین شده است. منبر مرمرین دروازه پله مدرسه از بهترین نمونه‌های هنر سنگ‌تراشی و حجاری آن دوران به شمار می‌آید و در کنار آن، محراب بسیار زیبا و نفیس مدرسه قرار دارد. همچنین شبستان مسقف مدرسه چهارباغ اصفهان که در ضلع شرقی قرار گرفته، با درب منبت‌کاری نفیسی به محوطه زیر گنبد متصل می‌شود. این شبستان دارای سه محراب بوده که کتیبه‌های اطراف آن‌ها توسط محمد مومن الحسینی در سال 1118 هجری کتابت شده است.
سنگاب های مدرسه چهارباغ
سنگاب به ظرف سنگی بزرگ گفته می‌شود که در گذشته آن را از آب پر کرده و برای آشامیدن یا وضوگرفتن استفاده می‌کردند. سنگاب معمولا در حیاط مسجد و یا امام‌زاده نصب می‌شد؛ اما براساس نیاز در سایر مکان‌های عمومی هم از آن استفاده می‌کردند. در مدرسه چهار باغ اصفهان دو سنگاب وجود دارد که یکی را در صحن مدرسه و دیگری را در سرسرای ورودی قرار داده‌اند.
سنگاب سرسرای ورودی از جنس سنگ پارسی بوده و روی آن کتیبه صلوات بر چهارده معصوم را به خط ثلث در لوحه‌های کوچک کنده‌کاری کرده‌اند. این سنگاب طبق عبارت روی کتیبه در ماه شعبان سال 1110 هجری قمری توسط محمد طاهر ساخته شده است. سنگاب موجود در صحن مدرسه نیز از جنس سنگ پارسی بوده و در روبه‌روی ایوان جنوبی قرار دارد که طبق کتیبه این سنگاب را در سال 1090 هجری قمری ساخته‌اند.
چنین استنباط می‌شود که سنگاب صحن مدرسه، قبل از ساختمان مدرسه چهار باغ اصفهان در جای دیگری قرار داشته و بعدا به محل فعلی انتقال داده شده است؛ زیرا سال ساخت مدرسه بین سال‌های 1116 و 1126 قمری و در دوره حکومت سلطان حسین صفوی بود. این سنگاب‌ها شاهکار هنر خوشنویسی و سنگ‌تراشی محسوب می‌شوند.
آدرس و نقشه مدرسه چهارباغ
مدرسه چهارباغ یکی از جاذبه‌های دیدنی شهر اصفهان به شمار می‌رود که می‌توانید در سفر به اصفهان از آن بازدید کرده و از لذت سفر در دل تاریخ و تماشای معماری این مدرسه پرآوازه بهره‌مند شوید. مدرسه چهارباغ اصفهان در ضلع شرقی خیابان چهارباغ عباسی قرار دارد.
شما می‌توانید برای دسترسی به این مکان از خودروی شخصی و یا وسایل نقلیه عمومی مانند اتوبوس و مترو استفاده کنید. ایستگاه میدان انقلاب نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به مدرسه است که تا آن حدود 400 متر فاصله دارد. ایستگاه مترو و اتوبوس میدان امام حسین نیز در فاصله 700 متری از مدرسه چهار باغ اصفهان واقع شده‌اند.
آدرس مدرسه چهارباغ اصفهان: اصفهان، خیابان چهارباغ عباسی (مشاهده مدرسه چهارباغ اصفهان روی نقشه)
ساعات بازدید مدرسه چهارباغ
توجه داشته باشید که برای بازدید از مدرسه چهارباغ اصفهان محدودیت زمانی وجود دارد و شما می‌توانید از شنبه تا پنج‌شنبه از ساعت 9 صبح تا 8 شب به این مکان تاریخی بروید. مدت زمان بازدید از این مدرسه بین 1 تا 2 ساعت بوده و همچنین در روزهای جمعه و ایام تعطیلی رسمی به روی بازدیدکنندگان بسته است.
هزینه بازدید مدرسه چهارباغ
نکته قابل توجه درمورد مدرسه چهارباغ اصفهان این است که بازدید از آن برای عموم گردشگران داخلی و خارجی رایگان است و شما برای دیدن این مدرسه تاریخی نیازی به پرداخت هزینه ورودی نیست.
عکس‌های مدرسه چهارباغ
تماشای تصاویر جاهای دیدنی و جاذبه‌های تاریخی همواره حس‌وحال خوبی ایجاد می‌کند. در این قسمت از مقاله تصاویری جذاب از مدرسه چهارباغ اصفهان را قرار خواهیم داد تا در تماشای زیبایی‌های آن شما را شریک کرده و این لذت را، هر چند از دور با شما به اشتراک بگذاریم.
جاهای دیدنی اطراف مدرسه چهارباغ
شهر اصفهان پر از زیبایی‌ها و مکان‌های هنری و تاریخی است که در سفر به هر گوشه از آن تصویری چشم‌نواز به دیدگان هدیه می‌دهد. در اطراف مدرسه چهار باغ اصفهان، مکان‌های دیدنی بسیاری قرار گرفته‌اند که در این بخش به معرفی برخی از آن‌ها می‌پردازیم. برای آشنایی با سایر جاهای دیدنی اصفهان و تفریحات هیجان‌انگیز آن، می‌توانید به دسته بندی شهر اصفهان یول بیر مراجعه کرده و براساس سلیقه گردشگری خود، جاهای دیدنی را انتخاب و سفری جذاب و خاطره‌انگیز داشته باشید.
بازار هنر اصفهان
بازار سنتی هنر از شاهکارهای معماری دوران صفوی است که در شمال مدرسه چهارباغ قرار دارد و با نام بازارچه شاهی هم شناخته می‌شود. بیشتر مغازه‌های موجود و فعال این بازار از صنف نقره و طلا هستند و به صورت تخصصی بورس سکه و طلا شده است.
آدرس بازار هنر اصفهان: اصفهان، خیابان چهارباغ عباسی، جنب پارک هشت بهشت (مشاهده بازار هنر اصفهان روی نقشه)
مهمان‌سرای عباسی
مهمان‌سرای عباسی یا هتل شاه عباس به عنوان زیباترین مهمان‌سرای جهان لقب گرفته و با قدمتی 300 ساله در ضلع شرقی مدرسه چهار باغ اصفهان واقع شده است. این هتل در دوره صفویه با معماری شکوهمند ایرانی بنا شده بود که در سال 1351 ساختمان آن به سبکی مدرن با امکانات رفاهی عالی مورد بازسازی قرار گرفت.
آدرس مهمان‌سرای عباسی: اصفهان، خیابان چهارباغ عباسی، خیابان امادگاه (نمایش مهمان‌سرای عباسی روی نقشه)
مدرسه چهارباغ؛ شاهکار خوش‌رنگ و لعاب شهر اصفهان
در این مقاله از مجله گردشگری یول بیر سعی کردیم تا حد امکان اطلاعات مختصر و مفیدی درباره مدرسه چهارباغ اصفهان از قبیل تاریخچه، معماری، مسیر دسترسی و هزینه بازدید از آن ارائه کنیم. در بخش پایانی مقاله نیز چند جای دیدنی در اطراف مدرسه چهارباغ را معرفی کردیم تا بعد از بازدید این مدرسه، به اماکن جذاب نام برده شده مراجعه کرده و سفری به‌یادماندنی را تجربه کنید. از همراهی شما متشکریم و خوشحال می‌شویم نظرات و خاطرات خود را از مدرسه چهار باغ اصفهان با ما در میان بگذارید.
