موزه های آستان قدس رضوی؛ موزه‌گردی همراه با معنویت و ایمان خالص!

مشهدالرضا، شهر نور و ایمان خالص برای هر زائر و گردشگری زیبایی‌ها و جذابیت خاصی دارد. موزه‌های آستان قدس رضوی در قلب صحن حرم مطهر امام رضا (ع) قرار دارند. موزه‌هایی که به دلیل آثار نفیس و ارزشمند، بازدیدکنندگان زیادی را مجذوب و متحیر می‌کنند. هر قدمی که در صحن رضوی بردارید، چنان غرق معنویت و ایمان باشکوه می‌شوید که گویی در برترین منبع آرامش جای گرفته‌اید.

موزه‌های آستان قدس رضوی، از دیدنی‌ترین مکان‌های مشهد هستند که با انواع مختلفی از هنرنمایی‌های قدیمی، لحظات و دقایق زائران را شگفت‌انگیزتر می‌کنند. در این مقاله از یول بیر، سفر کوتاهی به موزه‌های حرم رضوی خواهیم داشت تا برای همراهان همیشگی خود حقایق و گنجینه‌های موجود در آن‌ها را بازگو کنیم. اگر شما هم جزو افرادی هستید که به موزه‌گردی و تاریخ علاقه‌مندید، این مقاله برای شماست.

معرفی موزه های آستان قدس رضوی؛ موزه مرکزی، موزه فرش و موزه قرآن

موزه‌های آستان قدس رضوی، گنجینه‌ای از آثار نفیس و ارزشمندی هستند که هر زائر و گردشگری در سفر به مشهد، بازدید از این فضاهای حیرت انگیز را در لیست برنامه‌های تفریحی خود دارد. نقطه به نقطه موزه‌ها، روایت و داستانی از ادوار گذشته را دل خود دارد. در هر کدام از موزه‌های مرکزی، فرش و قرآن با گوشه‌ای از تاریخ گذشته و حال آشنا شده و در کنار زیارت مشهدالرضا به علم و دانش خود درباره قرون کهن خواهید افزود.

در ادامه همراه ما باشید تا یک موزه‌گردی مجازی را تجربه کرده و به معرفی کامل موزه‌های آستان قدس رضوی بپردازیم.

 موزه مرکزی؛ از برترین‌ موزه‌های آستان قدس رضوی

موزه مرکزی از دیدنی‌ترین بخش‌های حرم رضوی به شمار می‌رود که 11 گنجینه موجود در آن از هر دری سخن می‌گوید. سخنان گوهرباری که همگان را به دنیای گذشته برده و پس از سیر و سفر با دنیای حال نیز آشنا می‌کند. از تاریخ مشهد و حرم گرفته تا مدال‌های نام‌آور تختی، از ابزار جنگی و سلاح‌ها تا دنیای آبزیان، همگی در موزه مرکزی آستان قدس رضوی به چشم می‌خورند. این موزه بزرگ و جذاب، ساختمانی 4 طبقه است که شامل طبقات زیرزمین، همکف، طبقه اول و دوم است. در ادامه گنجینه‌های این موزه‌ها را معرفی خواهیم کرد.

• گنجینه تاریخ رضوی

در سال 1378، مکانی با عنوان موزه تاریخ مشهد برای آشنایی مردم با تاریخ شهر و اتفاقاتی که در حرم رضوی افتاده افتتاح شد. به دلیل ارتباط آثار نمایشی با حرم امام رضا (ع) در سال 1392، نام آن به گنجینه تاریخ رضوی تغییر یافت. اشیای کاربردی و اشیای مربوط به معماری حرم، بخش‌های اصلی این موزه را تشکیل می‌دهند.

کتیبه‌های طلا و نقره دوران صفوی و پهلوی، درهای چوبی معرق کاری شده دوران مغول، پنجره‌های فولادی، آینه‌ها و وسایل روشنایی حرم از دوره سلجوقی تا عصر حال نیز گوشه‌ای از آثار ارزشمند جای گرفته در گنجینه تاریخ رضوی هستند.

• گنجینه نجوم و ساعت

برای آشنایی با علم نجوم و سیر و سفر در گذر زمان باید سری به گنجینه نجوم و ساعت بزنید. در گنجینه نجوم با ابزار و ادوات نجومی که بیشترشان اهدایی از طرف سید جلال‌الدین تهرانی است، آشنا خواهید شد. انواع تلسکوپ‌های انعکاسی و شکستی، انواع مدل حرکت کره خاکی، دوربین چشمی، وسایل نجوم دریایی و کره‌های جغرافی تعدادی از این آثار هستند.

در گنجینه ساعت، انواع مختلفی از ساعت‌ها در حالت‌های گوناگون به نمایش گذاشته شده‌اند. معروف‌ترین این ساعت‌ها، ساعت آفتابی با توپ خورشیدی است که از طریق اجتماع نور خورشید و انعکاس آن زمان ظهر محلی را اعلام می‌کند. قدیمی‌ترین آثار بخش هم به دوران صفوی برمی‌گردد که دو اسطرلاب تخت است.

• گنجینه سلاح‌

در طبقه دوم موزه مرکزی، گنجینه سلاح‌های سرد و گرم و ابزار و ادوات جنگی با قدمتی 400 ساله قرار گرفته است. انواع کمان‌های دوران قاجار و صفوی، تفنگ‌ها و تپانچه‌ها، سپرهای چرمی و باروت‌دان‌های قدیمی نیز از دیدنی‌های این بخش هستند.

• گنجینه تمبر و اسکناس

غنی‌ترین گنجینه تمبر و اسکناس کشور به موزه مرکزی آستان قدس رضوی تعلق دارد. از دوره قاجار تا زمان حال، صدهزار اقلام پستی و تمبر در این بخش جای‌گرفته است. نخستین تمبر پستی دنیا نیز در گنجینه رضوی در معرض دید عموم قرار گرفته تا مهر تاییدی بر برتر بودن آن باشد.

همزمان با افتتاح گنجینه تمبر در سال 1360، گنجینه اسکناس نیز در طبقه همکف افتتاح شد. حدود 10 هزار قطعه اسکناس اهدایی در این بخش قرار گرفته که مجموعه گردهمایی 80 کشور مختلف دنیا است. با دیدن هر کدام از آن‌ها با تاریخچه پول کاغذی آشنا شده و انواع گوناگونی از اسکناس‌ها را مشاهده خواهید کرد. مجموعه‌ای کامل از پول کاغذی ایرانی مربوط به دوران قاجار و پهلوی مانند اسکناس‌های بانک ملی و بانک شاهنشاهی در هر ویترینی از گنجینه خودنمایی می‌کنند.

• گنجینه ظروف

اشیا و ظروف قدیمی و گران‌قیمت در جای جای گنجینه ظروف به‌چشم می‌خورد. تعداد بسیار زیادی ظروف سفالی زیبا که مشاهده هر کدام آدمی را به قعر گذشته برده و حس‌وحالی جذاب را در شما به وجود خواهند آورد. ظرف‌های چینی با رنگین‌ترین رنگ‌ها از باشکوه‌ترین صحنه‌های گنجینه محسوب می‌شود. ظروفی با هفت و پنج رنگ مربوط به دوران قاجار و هم‌چنین برخی از ظروف سفالی که مربوط به حفاری‌های داخلی حرم هستند، از سایر دیدنی‌های این بخش به‌شمار می‌روند.

• گنجینه مدال

اهدای مدال‌ و نشان‌های قهرمانی و پهلوانی در طی ادوار مختلف، ارادت خالص بزرگ‌مردان ایرانی را به ثامن‌الحجج (ع) نشان می‌دهد. از جمله غرورآمیزترین آن‌ها، تمام مدال‌های پرافتخار جهان پهلوان تختی است که نام و آوازه‌اش، شهرت جهانی دارد و غیرت ایران و ایرانی را به گوش جهانیان می‌رساند.

کشتی‌گیرهای سرزمینمان، کمیل قاسمی و حسن یزدانی با اهدای مدال‌های پرافتخارشان باری دیگر عشق و روحیه پهلوانی ایرانی را نثار ضامن آهوی رضوی کردند. مهدی طارمی و خداداد عزیزی، بازیکنان تیزپا و متبحر کشورمان نیز با اهدای توپ طلای خود به گنجینه مدال برگ زرینی بر گردن ایرانیان انداختند.

• گنجینه هنرهای تجسمی

این گنجینه ارزشمند از موزه مرکزی آستان قدس رضوی، نقاشی‌های خیره‌کننده‌ای از هنرمندان ایرانی و خارجی را دربر دارد. در طبقه اول موزه می‌توانید به این بخش زیبا دسترسی داشته باشید. مهم‌ترین و قشنگ‌ترین بخش هنر گنجینه به تعدای آثار از استاد برجسته نقاشی، استاد کمال‌الملک تعلق می‌گیرد. روستای شیلات مازندران، پل رودخانه تجن، منظره روستای پل کجور و اشرف البلاد چهار آثار ارزشمند استاد کمال‌الملک در گنجینه هنرهای تجسمی هستند.

• گنجینه سکه

گنجینه سکه مشهدالرضا، از برترین گنجینه‌ها در سطح ایران و خاورمیانه است. با قدم‌گذاشتن در آن، تاریخ ایران و 50 کشور جهان در انواع مختلفی از سکه‌ها به خوبی نمایان می‌شود. سکه‌های از دوران پیش از اسلام، سکه‌های دوران اسلامی، سکه‌هایی از دوران زندیه، سلجوقیان و مغولان گرفته تا دوران پهلوی و زمان حاضر در هر گوشه از گنجینه به‌چشم می‌خورد.

• گنجینه آبزیان

در طبقه دوم موزه مرکزی، سیل عظیمی از ماهی‌ها و صدف‌های خارق‌العاده را مشاهده خواهید کرد. با مشاهده این موجوات آبی و زیبا به نهایت شگفتی و عظمت خالق آفرینش پی می‌برید. آبزیان کوچک و بزرگی که هر کدام جلوه و دنیایی باشکوه دارند. شیطان دریا، عجیب‌ترین و شگفت‌ انگیزترین موجود این بخش است. یک جانور دریایی تاکسیدرمی که تا حدودی بدنی شبیه به بدن انسان دارد، با هیبتی بسیار ترسناک هر بیننده‌ای را به فکر و تامل در آفرینش وا می‌دارد.

در این گنجینه، کلکسیونی از صدف‌ها و آبزیان توسط محمد سعید فواد وهبه به آستان قدس رضوی اهدا شده است. زیبایی‌هایی که از اقسا نقاط جهان اروپا، آمریکا و آسیا گردآوری شده‌ و در گنجینه آبزیان در معرض دید عموم قرارگرفته است. نرم‌تنان و موجودات دریایی تاکسیدرمی دو بخش اصلی این مکان آبی را تشکیل می‌دهند.

 ساختمان موزه فرش؛ نمایش قالی‌هایی نفیس و باشکوه از تمام نقاط ایران

شاید بتوان موزه فرش صحن رضوی را رنگین‌ترین بخش موزه‌های آستان قدس رضوی دانست. ساختمان موزه فرش با مجموعه‌ای از فرش‌های گران‌بها و نفیس در سال 1390 افتتاح شد. این ساختمان باشکوه سه طبقه بوده و از طریق موزه مرکزی یا صحن کوثر به راحتی در دسترس عموم است.

• موزه فرش

موزه فرش، میزبان قالی‌های باارزش زیادی است که فرش‌های شاه عباسی و هفت شهر عشق از معروف‌ترین آن‌ها به شمار می‌روند. در طبقه همکف، قالی‌های زیبای شرق و مرکز سرزمین پهناورمان به زیبایی هرچه تمام‌تر خودنمایی می‌کنند. هم‌چنین قالی‌های پرده‌ای موجود در طبقه همکف جلوه بینظیری به موزه فرش بخشیده‌اند. فرش‌های غرب و شمالغرب کشور در طبقه دوم قرار گرفته‌اند. در گوشه‌ای از این طبقه، بخشی از زندگی ایلات و عشایر نمایان می‌شود. قالی‌های زیبای عشایران در میان سیل عظیمی از فرش‌ها نظر هر بیننده‌ای را جلب می‌کنند.

اگر بخواهید یادگاری از دوران زندگی صفویان مشاهده کنید، طبقه زیرزمین ساختمان موزه فرش مکان مناسبی برایتان خواهد بود. قالی‌هایی از دوران صفوی و هم‌چنین فرش‌هایی از شهر مشهدالرضا در این طبقه جای گرفته‌اند. از جمله معروف‌ترین آثار نفیس موزه فرش، قالی‌هایی از جنس ابریشم و کرک به شمار می‌روند که به قالی‌های ایران و هند معروف هستند. قالی‌های پرده‌ای نیز از دیگر زیبایی‌های این بخش هستند که مخصوص حرم مطهر رضوی بافته شده‌اند.

ساختمان موزه قرآن و نفایس؛ اولین گنجینه قرآن جهان با ماهیت دینی و هنری

موزه قرآن، بخش هنری و دینی موزه‌های آستان قدس رضوی محسوب می‌شود. در ضلع شرقی روضه منوره با گنجینه‌ای از قرآن‌های خطی روبرو می‌شوید. قرآن بابری و قرآن‌های خطی منتسب به ائمه اطهار از آثار برجسته این بخش هستند.

• گنجینه قرآن و نفایس

در سال 1364، مجموعه‌ای عظیم با گردهمایی قرآن‌های خطی از قرون سوم تا سیزدهم هجری، مجموعه‌ای از مرقعات، نقاشی‌های گل و مرغ و خوشنویسی هنرمندان معاصر در روضه منوره شکل گرفت. گنجینه قرآن و نفایس، قرآن‌هایی از اساتید برجسته در طی ادوار گذشته از زمان مغول تا قرن سیزدهم هجری را میزبان است. هم‌اکنون، این گنجینه ارزشمند با حدود 17000 نسخه قرآنی بزرگ‌ترین مجموعه نسخ خطی جهان به‌شمار می‌رود.

• تالار مرقعات و ابزار کتابت

تالار دوم قرآن‌های خطی با نام ابزار کتابت در سال 1390 افتتاح شد. مرکب‌دان و دوات‌های برنجی، قاشق تحریری، قیچی فولادی، قلمدان‌های چوبی منبت کاری شده، چاقوی قلم‌تراش، مرقعات تاریخی به همراه سایر آثار هنری هنرمندان ایرانی از طرح‌ها و ابزارهای موجود در این بخش هستند.

• آثار اهدایی استاد فرشچیان

استاد فرشچیان، تعدادی از آثار زیبا و ارزشمند خود را به آستان قدس رضوی اهدا کرده‌اند و از سال 69 این آثار باشکوه در بخش موزه قرآن خودنمایی می‌کنند. شاید تابلو مینیاتور خمسه آل طیبه را بتوان گران‌بهاترین آثار استاد دانست که در صحن رضوی می‌درخشد. این تابلو مربوط به اجداد استاد فرشچیان بود. علاوه‌بر این طرح خارق‌العاده، 15 تابلو شگفت‌انگیز دیگر در جای جای موزه چشم هر بیننده‌ای را مات و مبهوت می‌کنند. عصر عاشورا، هدیه عشق، رمی جمره، ضامن آهو و ستایش پرودگار تعدادی از این شگفتی‌ها هستند.

تاریخچه موزه های آستان قدس رضوی؛ ارادت بی‌پایان عاشقان امام رضا (ع)

اراده و عشق ایرانیان در تمامی ادوار مختلف برای ثامن الحجج (ع) ثابت شده است. بسیاری از هنرمندان و فرهیختگان در هر زمان و مکانی همواره آثار گرانبها و قیمتی خود را نثار حرم رضوی می‌کردند تا گوشه‌ای از عشق و علاقه خود را نشان دهند. در زمان‌های قدیم، این آثار ارزشمند در خزانه حرم نگه‌داری می‌شدند تا این که سال 1316، اولین بار گنجینه‌ای از هدایای مردم در معرض دید عموم قرار گرفت. موزه آستان قدس رضوی، برای اولین بار در سال 1324 در مسجد گوهرشاد و کنار مقبره شیخ بهایی افتتاح شد. این موزه سه طبقه بوده و مساحت 1034 مترمربع را دارا بود.

در سال 1351 تصمیم دیگری برای موزه اتخاذ شد. تالار تشریفات، مکان دومی برای موزه‌های آستان قدس رضوی بود و تا زمان ساخت ساختمانی جدید در این محل نگه‌داری شدند. پنج سال بعد، سال 1356 موزه جدید راه‌اندازی شد و نمایی ویژه از آثار و هدایای اهدایی مردمی در معرض دید عموم قرار گرفت. امروزه موزه‌های آستان قدس رضوی بسیار گسترده و باشکوه شده و 16 گنجینه حیرت‌انگیز و خیره‌کننده در دل خود جای داده‌است.

معماری موزه های آستان قدس رضوی؛ طرحی فوق‌العاده از آندره گدار

موزه‌های آستان قدس رضوی، جلوه‌ای از احوالات گذشته و حال را آمیخته، به‌طوریکه هر بیننده‌ای را به فکر و تامل وا می‌دارد. معماری موزه‌ها نیز خود داستان برتر و دیدنی دارد. طراحی و نقاشی بنای موزه‌ها برعهده آندره گدار بود. ساخت موزه‌های آستان قدس رضوی توسط معماران برجسته ایرانی انجام شد تا طراحی و هنر متبحرانه ایرانیان، باری دیگر نقل محافل شود.

مهندس کنتراتیف و بیوک قهرمانی، در سال 1324 ساختمانی سه طبقه به مساحت 1034 مترمربع را موزه حرم مطهر معرفی کردند. بدنی صورت اولین موزه در آستان قدس رضوی به نمایش گذاشته شد که ویترینی از ظروف و سکه‌های عتیق، سلاح‌های جنگی، قالی‌های رنگی و غیره را میهمان مردم کرد.

آدرس و نقشه موزه های آستان قدس رضوی؛ موزه‌های آستان قدس رضوی کجاست؟

برای بازدید از موزه‌های آستان قدس رضوی باید خود را به حرم مطهر امام رضا (ع) برسانید. جایی که هر عاشق و دلداده‌ای، غم و ناراحتی خود را به دامن ثامن‌الحجج می‌سپارد تا گره گشای مشکلات و دعاهایشان شود. امام رضا (ع) در واقع میهمان ایرانیان محسوب می‌شود اما به سان میزبانی مهربان می‌ماند که هر فردی از هرجای دنیا حاجت و مشکل بی‌علاج خود را برداشته و در آغوش ضامن آهوی مشهد پناه می‌گیرد. هر قدمی که زوار در صحن رضوی برمی‌دارند، هر نفسی که می‌کشند گویی در بهشتی بی‌پایان و عاری از هرگونه اندوهی قرار گرفته‌اند.

آدرس موزه‌های آستان قدس رضوی: مشهدالرضا، ضلع جنوبی حرم، صحن کوثر (مشاهده موزه‌های آستان قدس رضوی روی نقشه)

ساعات بازدید موزه های آستان قدس رضوی

اگر قدم در موزه‌های آستان قدس رضوی بگذارید، گذر زمان و لحظات را حس نخواهید کرد. از ساعت 8 صبح تا 6 عصر، درب‌های موزه‌ها بر روی زائرین و مسافران باز است تا با گشت‌وگذار در آن لحظات خوبی را سپری کنند و خاطرات خوشی برای خود و خانواده‌هایشان رقم زنند.

هزینه بازدید موزه های آستان قدس رضوی

بخش‌های مختلف موزه‌های آستان قدس رضوی، هزینه‌های متفاوتی دارند. در بدو ورود به قسمت‌های گوناگون باید بلیط مربوطه را تهیه کنید تا اجازه بازدید را داشته باشید. به طور میانگین می‌توان برای هر ایرانی هزینه‌ای در حدود 20 هزارتومان برآورد کرد.

عکس های موزه های آستان قدس رضوی؛ نظاره‌گر چند شگفتی از اجداد و نیاکان خود

لمس کردن از نزدیک و ثبت عکس‌هایی یادگاری از موزه‌های آستان قدس رضوی بسیار باشکوه‌تر از گردش مجازی و دیدن تصاویری از آن‌ها است. برای این که بازدید از این مکان پرشور و تاریخی برایتان دلنشین‌تر باشد، در این بخش از مقاله تعدای عکس از موزه های آستان قدس رضوی گرد هم آوردیم تا هم خود و هم شما عزیزان از دور نظاره‌گر شگفتی‌هایی از اجداد و نیاکان خود در صحن رضوی باشیم.

موزه‌های آستان قدس رضوی؛ سفری به گذشته و تامل در خلقت آفرینش!

در هر شهری از ایران رنگارنگ، موزه‌ها و مکان‌های تاریخی طرفداران ویژه‌ای دارند. موزه‌های آستان قدس رضوی نیز از برترین و جذاب‌ترین موزه‌های کشور محسوب می‌شوند که زوار پس از زیارت و نیایش با خدای خود، می‌توانند در این فضاها سفری به گذشته داشته و گوشه‌ای از شگفتی بی‌پایان خلقت آفرینش را مشاهده کنند.

در این مقاله از مجله گردشگری یول بیر، بخش‌های مختلف موزه‌های رضوی را برای شما همراهان همیشگی یول بیر بیان کردیم تا با اطلاعات کامل دل به مشهدالرضا زده و از این قسمت جذاب نیز دیدن کنید. اگر خاطره‌ای از شهر نور و امید مشهد داشتید خوشحال می‌شویم با ما درمیان بگذارید و به صورت کامنت‌ برایمان بنویسید.