مردم فرهیخته تبریز از دیرباز اهمیت بسیاری برای علم‌ودانش قائل بودند. دانشمندان و عالمان در این شهر از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده و همواره مورد احترام مردم قرار می‌گرفتند. شهر بااصالت تبریز، زادگاه و میزبان ستارگان بلندآوازه بسیاری در زمینه علم و ادب در ایران بوده و وجود مدارس قدیمی و تاریخی بسیاری مانند مدرسه رشدیه، مدرسه پروین اعتصامی، مدرسه تومانیان، مدرسه فردوسی (محمدیه) و غیره، گواهی براین ادعاست.
اگر شما هم آن دسته از افراد علاقه‌مند به تاریخ دنیای علم‌ودانش هستید در این مقاله از یول بیر همراه ما باشید تا سری به دانشسرای عالی تبریز زده و آن را بیشتر بشناسیم.
تاریخچه دانشسرای عالی تبریز
محل فعلی دانشسرای عالی تبریز، در زمان اشغال تبریز توسط قوای اشغالگر روس، میدان مشق و سربازخانه‌ای برای تمرین و استراحت سربازان روس بود. بسیاری از مبارزان مشروطه از جمله ثقهالاسلام تبریزی و همراهانش در دهم محرم سال 1290 توسط روس‌ها در این محل اعدام شدند. دانشسرای عالی تبریز یکی از 25 دانشسرایی است که در پی تصویب قانون تربیت معلم، در اسفندماه سال 1312 توسط مجلس وقت، دولت مکلف به احداثشان شد.
اولین کلاس دوره دانشسرای مقدماتی در تبریز، با شروع سال تحصیلی 1313 در ساختمان جنوبی دبیرستان شاهدخت سابق و در کوی حرمخانه تاسیس شد. پس از واگذاری زمین‌های متعلق به سربازخانه توسط شهرداری به وزارت فرهنگ در سال 1314 و همچنین با خریداری چند قطعه زمین از مردم به بهای 16400 ریال، کار ساخت بنای دانشسرا توسط معماران ایرانی با همکاری مهندسان آلمانی در اردیبهشت سال 1315 آغاز شد.
ساخت این دانشسرا در سال 1318 به پایان رسید و در تیرماه همان سال با برگزاری جشنی باشکوه در تالار سخنرانی، افتتاح شد. در مهرماه همان سال و با شروع سال تحصیلی فعالیت این مجموعه آغاز شد. در مهرماه سال 1329 دو کلاس تربیت بدنی برای تعلیم معلم ورزش به این دانشسرا اضافه شدند. این مجموعه در سال تحصیلی 36-1335 با 157 دانش‌آموز بصورت شبانه روزی اداره می‌شد.
معماری دانشسرای عالی تبریز
ساختمان دانشسرای عالی تبریز در زمینی به مساحت 20452 مترمربع احداث شد. نقشه ساختمان دانشسرای عالی تبریز را ماکسیم سیرو، معمار سرشناس فرانسوی که معمار مسئول پروژه‌های دیگری مانند موزه ایران باستان، دانشکده فنی دانشگاه تهران و غیره نیز بوده، طراحی و تنظیم کرده است. طبقه اول این ساختمان دوطبقه شامل 6 کلاس درس و یک آمفی‌تئاتر با گنجایش 90 نفر و طبقه دوم آن شامل 15 اتاق برای استقرار انجمن‌های علمی، سرپرستی، کتابخانه، آزمایشگاه‌های فیزیک و شیمی، تاریک‌خانه، کارگاه کاردستی و غیره، بعلاوه دو خوابگاه هرکدام با ظرفیت 25 تخت بوده است.
مشاهیر دانشسرای عالی تبریز
بسیاری از بزرگان و اهالی علم و فرهنگ آذربایجان از دانش‌آموختگان این دانشسرا بوده‌اند. دکتر محمدنقی براهنی، پدر علم روان‌سنجی ایران، نویسنده کتاب واژه‌نامه روانشناسی و زمینه‌های وابسته، مترجم کتاب زمینه روانشناسی و مجموعه آزمون تشخیص استعداد، صمد بهرنگی، قصه‌نویس کودک، سلیم نیساری، حافظ‌شناس معروف، عزیز دولت‌آبادی، شاعر معاصر، نصیر پایه‌گذار، پدر شعر جناس معاصر، میرزا طاهر، خوشنویس و کاتب قرآن و بسیاری از بزرگان دیگر از جمله افرادی هستند که این دانشسرا افتخار میزبانی از آن‌ها را داشته است.
کاربری فعلی دانشسرای عالی تبریز
از بین 17 دانشسرای احداث شده با این سبک در دوران رضاشاه، دانشسرای عالی تبریز بعنوان تنها سند تاریخی نوگرایی در سیستم آموزشی ایران باقی مانده است. این بنای ارزشمند در10 خرداد 1382 با شماره ثبت 8909 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده و در گذر زمان ماهیت کاربری آموزشی خود را حفظ کرده است.
در سال 1325 و با تصویب مجلس حکومت خودمختار آذربایجان، دانشگاه آذربایجان با 2 دانشکده پزشکی و تربیت معلم، با ظرفیت 180 دانشجو و اساتیدی از میان پزشکان، مهندسان و دبیران تبریزی، در محل دانشسرای عالی تبریز فعالیت خود را شروع کرد. متاسفانه واگذاری این بنای ارزشمند تاریخی به وزارت آموزش و پرورش و استفاده نامناسب از آن به بعنوان مدرسه راهنمایی، موجب تخریب بافت تاریخی آن شده؛ البته امروزه این بنا پس از مرمت و بازسازی بعنوان موزه دانشسرای عالی تبریز برای عموم قابل بازدید است.
آدرس و نقشه دانشسرای عالی تبریز؛ دانشسرای تبریز کجاست؟
دانشسرای عالی تبریز به عنوان یک مکان تاریخی و تماشایی در محله دانشسرا قرار گرفته است. برای تماشای این بنای تاریخی لازم است به سمت خیابان دانشسرا حرکت کرده و بین میدان و کوی دانشسرا خود را به این مکان دیدنی برسانید.
آدرس دانشسرای عالی تبریز: استان آذربایجان شرقی، تبریز، خیابان دانشسرا، بین میدان و کوی دانشسرا (مشاهده دانشسرای عالی تبریز روی نقشه)
هزینه بازدید از دانشسرای عالی تبریز
برای بازدید از این جاذبه گردشگری نیاز به پرداخت هزینه‌ای نخواهد بود و می‌توانید به رایگان از این مجموعه دیدن کنید.
دانشسرای عالی تبریز؛ از میدان اعدام مشروطه خواهان تا زادگاه بزرگان و ادیبان!
در این مقاله از مجله گردشگری یول بیر به بازدید از دانشسرای عالی تبریز که گواهی بر قدمت آموزش در شهر اولین‌هاست، رفته و داستان سرگذشت پر فرازونشیب آن را از روزگارانی که میدان مشق برای سربازان اشغالگر روس بود تا روزهایی که انسان‌های شریف و آزاده را میزبانی می‌کرد را مرور کردیم.
پیشنهاد می‌کنیم اگر به تبریز سفر کردید حتما از دانشسرای عالی تبریز دیدن کرده، برای چند لحظه چشم‌هایتان را بسته و فارغ از هر دغدغه‌ای چند ساعتی را سوار بر بال خیال، در تاریخ خاطرات بجا مانده از روزهایی که این بنا پر از صدای هیاهو و خنده‌های محصلان بود، سفر کنید. شما نیز اگر خاطره‌ای از بازدید از این بنا دارید لطفا با ما به اشتراک بگذارید.
